Zaburzenia oddychania u dzieci wymagają działania, kiedy tylko zostaną zauważone
U noworodka każdy „inny” oddech powinien ocenić lekarz. Rodzice muszą jednak wiedzieć, że wcześniaki mogą mieć tzw. oddech periodyczny – czyli kilka sekund szybkiego oddychania, sapania, które samoistnie mija. Jeśli nie towarzyszy temu sinienie, niepokój dziecka, wciąganie klatki, może to być zjawisko naturalne i niewymagające interwencji.
Przyspieszone oddychanie (> 25/min.) może być fizjologiczną konsekwencja gorączki, odwodnienia lub duszności. Dlatego jest wskazaniem do pomiaru temperatury. Jeżeli jest podwyższona powyżej 38 st. C, to powinno się podać lek przeciwgorączkowy i postarać się o diagnozę lekarską. Należy poić dziecko, bo gorączka odwadnia przez utratę wody poprzez skórę. Ostra biegunka i wymioty też sprawiają, że dziecko szybciej oddycha, co jest objawem odwodnienia i wymaga uzupełnienia płynów. Oddechy 40-60/min. niezależnie od gorączki najczęściej wskazują na duszność w zapaleniu oskrzeli lub płuc.
Niemowlęta mogą mieć bezdech, przy nasilonym płaczu (w bólu). Głęboki i wydłużony wydech utrudnia dziecku kolejny wdech i na moment przestaje oddychać. Rodzice powinni wówczas dmuchać dziecku prosto w usta, co zapobiega zsinieniu z niedotlenienia. Jeśli dmuchanie nie pomaga, należy wykonać oddech usta-usta, do skutku. Jeżeli bezdech powtarza się, warto zbadać morfologię, bo częściej bezdechy występują u dzieci z anemią, czyli przewlekle niedotlenionych.
Jeżeli dziecko nie podejmuje oddychania, zawsze należy wezwać pogotowie ratunkowe i kontynuować sztuczny oddech.
Duszność z utrudnionym wdechem występuje w zapaleniu krtani. Pojawia się szczekający kaszel, zaciąganie dołka jarzmowego (między obojczykami), trudność przy wdechu i świst. Najczęściej występuje w nocy lub nad ranem i wiąże się z wirusowym zapaleniem górnych dróg oddechowych. W warunkach domowych pomaga zimne powietrze, leki przeciwhistaminowe, pozycja siedząca (trzymamy otulone dziecko w otwartym oknie). Nebulizacja ze sterydu (Nebbud, Pulmicort) szybko da ulgę.
Duszność z utrudnionym wydechem najczęściej występuje przy zapaleniu ze skurczem oskrzeli lub zapaleniu płuc. Ma jawne cechy: zaciąganie międzyżebrzy, szybki oddech (40-60/min.), wdechowe (wyższe niż przed nabraniem powietrza) ustawienie klatki, bladość, niepokój, osłabienie i szybkie bicie serca. Skurcz oskrzeli mogą wywołać drobnoustroje lub alergeny. Dziecko wymaga szybkiej pomocy. Pozycja siedząca pomaga. Rodzice powinni wykonać inhalację z leków rozkurczowych (Ventolin, Berodual). Potrzebne jest pilne badanie lekarskie.
Przewlekłe zaburzenia oddychania to chrapanie u dzieci z przerostem migdałków. Dzieci te mają cienie pod oczami, ziewają, są niewyspane, mają obniżoną koncentrację, słabszy apetyt, wolniej rosną. Objawem alarmowym są bezdechy nocne, czyli przerwy w oddychaniu powyżej 20 s, wywołujące niedotlenienie mózgu. Każdą wątpliwość z oddychaniem warto zgłosić lekarzowi.