Słowo Roku 2024

fot.rawpixel.com|Freepik

W Polsce jest on organizowany od 2011 r., przy czym od 2014 r. przyznawane są dwa tytuły: jeden przez kapitułę złożoną z językoznawców, drugi zaś przez osoby biorące udział w otwartym głosowaniu (przez pierwsze trzy lata słowo wybierała wyłącznie kapituła). Co ważne, słowem danego roku nie musi zostać to, które szczególnie często było w jego trakcie używane (to zresztą trudno zbadać, mimo że prowadzi się takie obserwacje mediów i tworzy zestawienia statystyczne), choć częstotliwość występowania w tekstach jest, oczywiście, ważna. Ważniejsza jest jednak swego rodzaju nośność danego słowa dla Polaków, jego wyraźna obecność w przestrzeni publicznej, w informacjach i dyskusjach na istotne w danym okresie tematy.

W otwartym głosowaniu oddano w tym roku ponad 1600 głosów, a trzy słowa z największą ich liczbą to: stołówka (któremu nadano – po raz pierwszy – miano „Studenckiego Słowa Roku”), powódź, babciowe i wreszcie zwycięzca, czyli sztuczna inteligencja.

Z kolei kapituła, którą tym razem tworzyli następujący językoznawcy i dziennikarze: prof. Andrzej Blikle (IPI PAN), prof. Jerzy Bralczyk (UW), Bartłomiej Chaciński („Polityka”), prof. Katarzyna Kłosińska (UW), prof. Ewa Kołodziejek (USz), Teresa Kruszona („Gazeta Wyborcza”), Agnieszka Kunikowska (Polskie Radio), prof. Jan Miodek (UWr), prof. Jerzy Podracki (UW), prof. Renata Przybylska (UJ), prof. Michał Rusinek (UJ), prof. Barbara Sobczak (UAM) oraz Małgorzata Tułowiecka (Polskie Radio), uznała, że Słowem Roku 2024 jest wyraz koalicja. Na drugim miejscu znalazł się rzeczownik komisja (śledcza), a na trzecim określenie zetki (pokolenie Z).

Rzeczownik koalicja, który w polszczyźnie jest słowem wieloznacznym, w 2024 r. odnosił się przede wszystkim do koalicji rządowej, tworzonej przez partie Koalicji Obywatelskiej oraz Polskę 2050, Polskie Stronnictwo Ludowe i Nową Lewicę. Profesor Marek Łaziński zwraca przy tym uwagę na „perswazyjność dwóch nazw, które funkcjonują w dyskursie medialnym na określenie tejże koalicji. Są to: koalicja 15 października i koalicja 13 grudnia. Nazwa koalicja 15 października używana jest przez stronę rządową i przychylne jej media i odnosi się do daty wyborów parlamentarnych, które zmieniły układ sił politycznych w Polsce. Z kolei określenia koalicja 13 grudnia używają przede wszystkim politycy Prawa i Sprawiedliwości oraz tzw. media konserwatywne. Wskazuje ona dzień powołania rządu przez prezydenta Andrzeja Dudę, ale jest też, a może przede wszystkim, aluzją do daty wprowadzenia w Polsce stanu wojennego”.