Przecinek na wagę życia

W żartobliwej wersji popularnej „Wikipedii”, czyli „Nonsensopedii. Polskiej encyklopedii humoru” znaleźć można wiele najprzeróżniejszych haseł. Oto fragmenty jednego z nich: Interpunkcja – reguła stawiania tu i ówdzie w zdaniu kropek, przecinków i innych znaków, których nie ma na klawiaturze komórki. Znaki interpunkcyjne w zależności od postawienia mogą nadać zdaniu baaardzo różne znaczenia […]. Interpunkcja swoją największą popularność przeżyła w okresie międzywojennym. Później zainteresowanie nią zaczęło gwałtownie spadać. W XXI wieku zeszyt statystycznego ucznia wygląda tak: „.,.Słowacki! wielkim, po. „etom” był? bo napisał. cóś Cie!ka?we,go.,.”.

Autorzy cytowanego hasła, przytaczając rzekomą notatkę współczesnego „statystycznego ucznia”, przejaskrawiają, rzecz jasna, problem niezbyt dużej (delikatnie mówiąc) znajomości zasad interpunkcyjnych wśród użytkowników polszczyzny, ale jest to problem realny. Rozwój mediów elektronicznych niewątpliwie przyczynia się do tego, że osoby na co dzień korzystające głównie z takich narzędzi komunikacji rzeczywiście popełniają coraz więcej błędów tego typu. Wielu młodych Polaków traktuje przy tym interpunkcję jako zło (nie)konieczne, jedynie niepotrzebnie spowalniające pisanie na komputerze czy „klawiaturze komórki”. Oczywiście, wykrzykniki, znaki zapytania, a także wielokropki nadal są często i chętnie stosowane – także w mejlach czy SMS-ach, ponieważ w większości przypadków służą tam tak ważnemu wyrażaniu emocji, ale już przecinki, kropki czy średniki, rzadko pełniące taką funkcję, są w wyraźnym odwrocie. Tymczasem, jak słusznie podkreślają autorzy, znaki interpunkcyjne w zależności od postawienia mogą nadać zdaniu baaardzo różne znaczenia. Dobrym tego przykładem jest znana anegdota o carze i pewnym skazańcu. Otóż skazaniec ten napisał prośbę o ułaskawienie, a car po jej przeczytaniu powiedział: Rozstrzelać, nie wolno puścić. Jednakże osoba notująca rozkaz zapisała go inaczej: Rozstrzelać nie wolno, puścić. I tak oto zmiana miejsca postawienia przecinka zdecydowała o czyimś życiu…

Przypadek skazańca ułaskawionego dzięki przecinkowi jest przypadkiem skrajnym, a przy tym nieprawdopodobnym: specyficzna intonacja i konieczna pauza w zdaniu wypowiedzianym przez cara jednoznacznie wskazywałaby na jego sens, ale przecinek ma rzeczywiście ogromne znaczenie dla segmentacji tekstu i właściwego rozumienia wypowiedzi. Swego czasu popularne były w internecie memy ilustrujące ten problem. Na jednym z nich widniało zdanie: Do chaty wszedł myśliwy na głowie, miał czapkę na nogach, nowe buty, z cholewkami w zębach, papieros w oczach, świeciła mu radość. W tym przypadku przed nieporozumieniem związanym z miejscami zastosowania przecinków ocala nas wiedza o świecie, a także utrwalona łączliwość wyrazów, ale już w przypadku przykładów z drugiego mema w pewnych specyficznych sytuacjach możliwe są obie wersje podanych tam zdań. A zdania te różniły się jedynie tym, że w jednym z wariantów przecinek był użyty, a w drugim go nie było.: Jedzcie, dzieci i Jedzcie dzieci; Lubię gotować, moją rodzinę i zwierzęta i Lubię gotować moją rodzinę i zwierzęta czy Twoja stara piła leży w piwnicy i Twoja stara piła, leży w piwnicy.

Anegdoty anegdotami, ale wszystkie podane przykłady dobrze pokazują to, że interpunkcja rzeczywiście jest niezwykle istotna dla sensu wypowiedzi. Kilku wybranym zasadom interpunkcyjnym przyjrzymy się w związku z tym w kolejnych odcinkach cyklu.

Idziemy nr 28 (614), 9 lipca 2017 r.