28 marca
czwartek
Anieli, Sykstusa, Jana
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

Ogarnij język polski

Ocena: 0.6
849

Kontynuuję dziś rozpoczęte przed tygodniem omawianie kalendarza, wydanego pod tytułem będącym zarazem tytułem tego odcinka.

Przypomnę na początek, że kalendarz ten zawiera różnego rodzaju językowe ciekawostki ułożone w kilka cykli. Autorką jednego z nich: „W językowej kuchni” jest dr Ewelina Kwapień. Jak wskazuje tytuł, jest on poświęcony szeroko rozumianemu słownictwu kulinarnemu. Możemy dowiedzieć się np., że nazwa popularnego deseru lodowego, czyli melby, pochodzi od nazwiska Nelly Melby – wybitnej austriackiej śpiewaczki operowej, dla której taki deser po raz pierwszy przygotowano, a znany, wręcz legendarny warszawski przysmak pańska skórka wywodzi się od panieńskiej skórki, czyli delikatnego lekarstwa – czy może raczej deseru – podawanego niegdyś m.in. kaszlącym dzieciom.

O tzw. „bliźniaczych imionach” na kartach „zdzieraka” pisze dr Izabela Stąpor. Z jej szkiców możemy się dowiedzieć np. tego, że w średniowieczu dzisiejsze dwa osobne imiona Mateusz i Maciej nie byłyby rozróżniane, ponieważ nasi przodkowie używali wymiennie takich form, jak np. Mathaeus, Matyjasz, Matitiasz, Matyja, Matoz czy Matusz. Podobnie jest z imieniem Janina, które jest młodszą wersją imienia Joanna i które jako odrębne imię żeńskie występuje poza polszczyzną w niewielu językach.

Kolejna autorka, dr Magdalena Wanot-Miśtura, jest odpowiedzialna za kilka cykli felietonów, m.in. „Francja elegancja” oraz „Wyraź to po łacinie”. W tym pierwszym podaje właściwą wymowę, poprawne znaczenie oraz typowe konteksty zapożyczeń z języka francuskiego, z którymi Polacy mają coraz więcej problemów (np. passe-partout, en bloc czy embarras de richesse). W tym drugim tłumaczy, w jakich znaczeniach i kontekstach należy używać tradycyjnych wyrazów i wyrażeń pochodzących z łaciny. Wyjaśnia np., że wyrażenie P.T. (czyli pleno titulo) jest formułą grzecznościową oznaczającą tyle, co ‘z zachowaniem wszelkich tytułów’ i stosowaną do licznego oraz zróżnicowanego grona odbiorców. Z kolei konstrukcja summa cum laude (‘z najwyższą pochwałą’) niekiedy bywa używana na dyplomach ukończenia studiów wyższych czy też uzyskania doktoratu i oznacza dyplom z wyróżnieniem.

„Wio, koniku, po języku” to cykl Urszuli Kowalczuk, autorki głośnej książki „Koń jaki jest, każdy widzi, czyli alfabetyczny zbiór 300 konizmów”. Ta, jak sama siebie określa: „koniara, czyli miłośniczka koni i jeździectwa”, na kartach kalendarza przywołuje i wyjaśnia wybrane przykłady „konizmów”: wyrażeń, które w jakiś sposób wiążą się z końmi. Są wśród nich konstrukcje dobrze znane, jak np. darowanemu koniowi nie zagląda się w zęby, ale znaleźć można też takie, o których istnieniu wielu współczesnych użytkowników polszczyzny zapewne nie wie. Tytułem przykładu można przywołać np. porównanie głupi jak koń Pana Jezusa (czyli „jak osioł”) czy też porzekadło: koń, panna i wino wielkiego ochędóstwa potrzebują. Przyznam, że wielu cytowanych i komentowanych przez autorkę „konizmów” nigdy wcześniej nie spotkałem. Bardzo mnie zainteresowało np. powiedzenie dobry koń jest zawsze chory, które bez wyjaśnień specjalisty trudno byłoby właściwie zrozumieć. Jak się okazuje, koniarze dobrze wiedzą, że konie szybko się uczą, nabierają pewnych nawyków – zarówno dobrych, jak i złych. W związku z tym pożyczanie dobrego, ułożonego konia bywa ryzykowne, ponieważ ktoś (nawet niecelowo) może go nauczyć jakichś niewłaściwych zachowań. To dlatego właściciel niejednokrotnie wolał skłamać, że taki koń jest chory, niż go komuś pożyczyć. Cytowane powiedzenie oznacza właśnie, że ‘lepiej skłamać, że coś jest zepsute, niż to komuś pożyczyć’.

Idziemy nr 12 (803), 21 marca 2021 r.

PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:
- Reklama -

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 28 marca

Wielki Czwartek
Daję wam przykazanie nowe,
abyście się wzajemnie miłowali,
tak jak Ja was umiłowałem.

+ Czytania liturgiczne (rok B, II): J 13, 1-15
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter