28 marca
czwartek
Anieli, Sykstusa, Jana
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

O pojęciu tabu

Ocena: 0
1030

Pojęcie tabu jest obecne chyba w każdej kulturze.

fot.pixabay.com

Wydaje się, że we wszystkich wspólnotach (zarówno tych większych, np. religijnych czy narodowych, jak i mniejszych, np. środowiskowych) istnieją czynności i zachowania, których członkowie tej wspólnoty nie podejmują ze względu na silnie utrwalony, przekazywany z pokolenia na pokolenie zakaz. Tabu dotyczy przy tym z jednej strony sfery sacrum, a z drugiej – tego, co najbardziej drastyczne, wulgarne czy obsceniczne, ale może też wiązać się choćby ze sferą kulinarną czy strojem. Jednym z bardziej uniwersalnych jest np. zakaz zabijania innych ludzi (zawieszany np. na czas wojen, ale też nieobowiązujący wobec tych, których z różnych przyczyn nie uznaje się za ludzi), ludożerstwa oraz kazirodztwa. W wielu kulturach i religiach istnieje też zakaz bezpośredniego kontaktu z tym, co uznaje się za święte (jest on zarezerwowany dla nielicznej grupy wybranych). Niekiedy zasadę tę przenoszono np. na zakaz dotykania władców czy wręcz patrzenia na nich; do dziś oficjalny protokół zabrania dotykania, obejmowania, całowania członków brytyjskiej rodziny królewskiej przez osoby postronne, a z historii znane są przypadki śmierci władców, którym nikt nie chciał pomóc z obawy przed złamaniem tabu. W wielu kulturach tabu obejmuje jedzenie niektórych produktów (jak np. wieprzowiny w islamie i judaizmie), ale też chociażby używanie pewnych rodzajów ubrań czy publiczne odsłanianie określonych części ciała (np. włosów przez kobiety). Silnie stabuizowane są także seks i wydalanie, ale też menstruacja czy poród. Złamanie tabu często ma precyzyjnie określone sankcje religijne (konieczność odpowiedniej pokuty za grzech, wymóg przebłagania bóstwa jakąś ofiarą, wykluczenie ze wspólnoty itp.) lub prawne. Niejednokrotnie jednak jest wykroczeniem jedynie przeciwko przekonaniom i wartościom danej grupy oraz jej utrwalonym zwyczajom, których naruszenie naraża na negatywne oceny, niechęć czy środowiskowe odrzucenie.

Tabu pełni ważną funkcję: jest czynnikiem integrującym daną wspólnotę, a zarazem często pozwalającym wyraziście odróżnić jej członków od obcych. Ułatwia zachowanie wiary, tradycji, obyczajów. Z drugiej jednak strony bywa czymś silnie opresywnym, wręcz zniewalającym, ograniczającym wolność i samodzielność członków grupy.

O nieco inaczej rozumianym tabu – niejako tworzonym i narzucanym przez jakieś instytucje czy grupy osób – można mówić także w odniesieniu do zjawisk nowych, związanych ze współczesną kulturą. Dość przypomnieć choćby ustanowiony w 1930 r. tzw. „Kodeks Haysa”, czyli konserwatywny zespół reguł dotyczących dopuszczalności pewnych scen i kadrów w filmach produkowanych i dystrybuowanych w Stanach Zjednoczonych. Kodeks zabraniał m.in. ukazywania nagości, ale też zmysłowych tańców, porodów, seksu pozamałżeńskiego, przedstawiania związków par mieszanych (białych i kolorowych), dokładnego pokazywania sposobów popełniania przestępstw (w obawie przed tym, by nie stanowiło to swoistych instrukcji dla przestępców), ale też np. ośmieszania religii. Znaleźć tam można także przepisy bardziej szczegółowe, np. spożywanie alkoholu powinno być ograniczone tylko do sytuacji rzeczywiście wymaganych w scenariuszu, a scena pocałunku może trwać maksymalnie trzy sekundy… Naruszanie takich zasad nie było złamaniem prawa, ale skutkowało tym, że film miał duże trudności w dystrybucji.

Samo słowo tabu (dodajmy: należące do nielicznej w polszczyźnie grupy nieodmiennych wyrazów zakończonych na „-u”, jak np. emu, gnu, kakadu, karibu, kipu, Bantu, Katmandu, Peru, Dmitrescu, Nehru, Petru), pochodzące z jednego z dialektów Oceanii, zakorzeniło się w wielu językach europejskich (i nie tylko), do których trafiło już w XVIII wieku.

Jedną ze sfer podlegających tabu jest też język (dokładniej: wypowiedzi), ale o tym – już w kolejnym odcinku.

Idziemy nr 17 (808), 25 kwietnia 2021 r.

PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:
- Reklama -

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 28 marca

Wielki Czwartek
Daję wam przykazanie nowe,
abyście się wzajemnie miłowali,
tak jak Ja was umiłowałem.

+ Czytania liturgiczne (rok B, II): J 13, 1-15
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter