O para(o)limpiadzie

fot.freepik

Niektórych z Państwa mogła zdziwić przywołana w poprzednim zdaniu forma. Nie ma tam żadnej literówki: w Paryżu odbyły się Igrzyska Paralimpijskie (a nie „Paraolimpijskie”), taka jest ich oficjalna nazwa. Co więcej, w lutym 2023 r. istniejący od 1998 r. „Polski Komitet Paraolimpijski” przemianowano na „Polski Komitet Paralimpijski”, a ustawa z 13 lipca 2023 r. nowelizująca ustawę o sporcie słowo paralimpijski wprowadziła we wszystkich stosownych paragrafach. Za tym poszły kolejne zmiany i dziś komentatorzy sportowi mówią też o np. paralimpiadzie i paralimpijczykach.

Jak tłumaczą władze Polskiego Komitetu Paralimpijskiego, zmiana nazwy została wprowadzona „w związku z wymogami Międzynarodowego Komitetu Paralimpijskiego”. Rzeczywiście, angielska nazwa tego komitetu to „International Paralympic Games” – i taka forma funkcjonuje w międzynarodowym obiegu. Czy jednak jakakolwiek organizacja może wymóc zmianę nazwy w języku polskim? W specjalnym oświadczeniu zwraca na to uwagę Rada Języka Polskiego: „Dziwi nas argument o konieczności zmiany nazwy (utrwalonej w języku i zgodnej z jego systemem) na przypominającą obcojęzyczną ze względu na wymagania instytucji międzynarodowych. Nie ma takiej instytucji – ani w Polsce, ani za granicą – która miałaby prawo, by wymagać dokonywania takich zmian”.

Rada podkreśla także, że „Forma paralimpijski jest […] niezgodna zarówno z polskim systemem językowym, jak i z tradycją. Cząstkę para- dodaje się do pełnych wyrazów, np. parapsychologia, parabank, paramilitarny, paramedyczny, a forma paraolimpijski – używana od dziesięcioleci – funkcjonuje w związku z wyrazami paraolimpiada, paraolimpijczyk, paraolimpijka”. Można tu dodać jeszcze słownictwo sportowe, stosowane zresztą chociażby na stronie internetowej Polskiego Komitetu Paralimpijskiego: parakajakarstwo, parakolarstwo, paralekkoatletyka, parałucznictwo, parapływanie, parastrzelectwo, paraszermierka, parataekwondo, paratenis stołowy, paraujeżdżanie, parawioślarstwo, paratriathlon, paracurling, parahokej, parabiathlon, paranarciarstwo alpejskie, paranarciarstwo biegowe, parasnowboard.

We wszystkich przywołanych wyrazach cząstka para- została dodana do pełnoznacznego słowa, a całość jest czytelna słowotwórczo i znaczeniowo. W przypadku wyrazu paralimpijski (i innych z tej rodziny) jest inaczej. Mamy zatem do czynienia z bardzo ciekawym zjawiskiem: forma językowa, niezgodna z regułami słowotwórczymi i z tradycją, została wprowadzona aktem prawnym i w związku z tym nas obowiązuje – nawet jeśli niektórym z nas się nie podoba…