O "Elektronicznej bibliografii normatywnej"

fot. unsplash.com

Mniej więcej przed rokiem, w czasie, gdy zamknięte były biblioteki i czytelnie, prezentowałem na tych łamach wybrane internetowe źródła związane z wiedzą o polszczyźnie, zwłaszcza w aspekcie normatywnym: słowniki, poradniki, poradnie językowe, blogi, narzędzia do automatycznego sprawdzania tekstów itp. Dziś chciałbym przedstawić nieco inne interesujące dzieło: „Elektroniczną bibliografię normatywną” dostępną na stronie www.elbino.pl (ElBiNo to skrótowiec, którym się posługują autorzy tej bibliografii).

Jaki jest cel tej bibliografii? Powstała ona jako element prac nad nowym słownikiem poprawnej polszczyzny. Potrzeba jego stworzenia jest oczywista – polszczyzna zmienia się bardzo szybko, a wiele zmian budzi wątpliwości normatywne. Tymczasem „Wielki słownik poprawnej polszczyzny” pod redakcją Andrzeja Markowskiego, wciąż będący najważniejszym i najbardziej wiarygodnym punktem odniesienia w kwestiach normatywnych, powstał w latach 90. XX wieku (późniejsze wydania są tylko nieznacznie modyfikowane), wielu zjawisk nie mógł więc odnotować, a w wielu innych przypadkach zawarte w nim rozstrzygnięcia wymagają rewizji. ElBiNo ma pomóc m.in. w wyborze haseł do przyszłego słownika, ale też w przyjęciu określonego sposobu opisu i oceny nowych zjawisk językowych.

Jednakże ElBiNo już teraz może być cenną pomocą dla wszystkich zainteresowanych problematyką szeroko rozumianej kultury języka. Jak piszą autorzy opracowania: „Naszym celem jest udostępnienie w internecie bazy wyrazów kłopotliwych wraz z ich opisem bibliograficznym w tradycyjnych i internetowych źródłach poprawnościowych oraz z udokumentowaniem ich rejestracji w archiwach akademickich poradni językowych”. Baza ta powstała w wyniku analizy ponad 70 różnorakich źródeł poprawnościowych wydanych lub powstałych w latach 1990-2016. Były to przede wszystkim: słowniki (np. „Wielki słownik poprawnej polszczyzny” pod redakcją Andrzeja Markowskiego, „Mały słownik wyrazów kłopotliwych” oraz „Słownik wyrazów trudnych i kłopotliwych” Mirosława Bańko), komunikaty Rady Języka Polskiego, książkowe poradniki językowe (m.in. Jerzego Bralczyka, Ewy Kołodziejek, Macieja Malinowskiego, Andrzeja Markowskiego, Piotra Müldnera-Nieckowskiego, Jana Miodka), czasopisma („Poradnik Językowy” i „Język Polski”), blogi językoznawców oraz archiwa poradni językowych. Ich przegląd umożliwił stworzenie listy haseł, które sprawiają problemy normatywne i które zostały opisane właśnie w wymienionych źródłach.

Jak działa ElBiNo? Użytkownicy mogą na liście haseł wyszukać interesujący ich wyraz i wówczas znajdą tam adresy bibliograficzne źródeł, w których został on opisany. Jeżeli to możliwe – także linki do odpowiednich stron internetowych. Rzecz jasna, nie jest to jedyny sposób wyszukiwania informacji. Można również wpisać poszukiwane słowo do wyszukiwarki i sprawdzić, czy znajduje się na liście, albo też przejść do zakładki „Źródła” i sprawdzić, jakie hasła zostały ujęte w wybranej podstawie materiałowej (np. w konkretnym poradniku). Istnieje ponadto zakładka „Tematy”, dzięki której możliwe jest przeszukiwanie bazy pod konkretnym kątem, np. tylko haseł dotyczących wymowy czy też haseł związanych z odmianą wyrazów.

Warto podkreślić, że twórcy bibliografii chcą kontynuować swoje prace. Jak sami piszą: „Chcielibyśmy, aby baza ElBiNo była pomocna również w badaniach diachronicznych. Właśnie dlatego planujemy jej uzupełnienie o źródła dawniejsze. W przygotowywanym projekcie ElBiNo Diachronia, który mamy nadzieję realizować w kolejnych latach, chcemy w analogiczny sposób wykorzystać poradniki i słowniki, które ukazały się przed rokiem 1990. Takich źródeł mamy ponad 60”.

Idziemy nr 24 (815), 13 czerwca 2021 r.