Emocjonalny, opatrzony wykrzyknikiem tytuł nie zdarza się w tej rubryce często, tymczasem teraz proponuję Państwu taką formułę tydzień po tygodniu.
fot. wikipedia
W poprzednim odcinku zachęcałem w ten sposób do lektury tekstów poety, ponieważ to najlepszy sposób, by uczcić okrągłą 200. rocznicę jego urodzin (24 września). Dziś trudno się powstrzymać przed tym, by z emfazą ogłosić radosną wiadomość: wreszcie powstaje pierwsze w Polsce muzeum Cypriana Norwida!
W ostatnim zachowanym liście, napisanym dwa miesiące przed śmiercią, poeta pisał o sobie: C.N. zasłużył na dwie rzeczy od Społeczeństwa Polskiego: to jest, ażeby oneż społeczeństwo nie było dlań obce i nieprzyjazne. To bardzo poruszające zdanie było swoistym testamentem twórcy i naszym wspólnym zobowiązaniem. Jak wszyscy dobrze wiedzą, wcale nie od razu zrealizowanym. Dzieje recepcji niezwykłego dorobku Norwida układały się w swoistą sinusoidę: od entuzjastycznie przyjętych przez czytelników i krytyków wierszy młodzieńczych, jeszcze z okresu warszawskiego, przez radykalne odrzucenie dojrzałej twórczości i niemal całkowite zapomnienie po śmierci, aż po współczesną niekwestionowaną pozycję jednego z najwybitniejszych polskich twórców i myślicieli. Rzecz jasna, jest to dokonany w ogromnym uproszczeniu zarys: krótszych okresów silniejszej i słabszej obecności Norwida w obiegu kulturowym można by wyodrębnić znacznie więcej.
Współcześnie, jak już wspomniałem, nikt (lub prawie nikt) nie kwestionuje wielkości Norwidowskiego dzieła, a w ostatnich latach coraz liczniej pojawiają się różnorakie inicjatywy służące jego upamiętnieniu i popularyzacji – zwłaszcza na rodzinnym Mazowszu. Niemało dzieje się też w szkołach czy różnorakich instytucjach noszących imię poety oraz kilku stowarzyszeniach i fundacjach, które statutowo zajmują się jego spuścizną. Na tej naukowej, edukacyjnej i kulturalnej mapie wciąż jednak brakuje – a raczej brakowało – muzeum.
Myślę, że nie będzie przesady w stwierdzeniu, że brak w Polsce muzeum czy choćby stałej wystawy (tak, nawet takiej wystawy ten wybitny twórca nigdzie nie ma!) poświęconej Norwidowi to wielkie zaniedbanie i powód do wstydu dla nas wszystkich. Fundacja „Museion Norwid” od wielu lat dążyła do tego, by tę sytuację zmienić, a za swój główny cel – zgodnie z sugestią zawartą w nazwie – uznała właśnie powołanie muzeum Norwida. Część swoich zbiorów fundacja od kilku lat prezentuje na wystawie w pałacu w Chrzęsnem (nieopodal Tłuszcza), ale jest to wystawa czasowa, a przez cały ten czas nie ustawano w staraniach, by powstała osobna placówka kulturalna i naukowa. Projektowanym miejscem był zespół pałacowo-parkowy w Dębinkach (w gminie Zabrodzie). Dlaczego akurat tam? Dębinki to obok dworu w Głuchach, miejsca urodzenia poety, jedyny zachowany obiekt tego typu realnie związany z osobą Norwida. Poeta w dzieciństwie często tam przebywał, ponieważ pałac należał wówczas do jego babki Anny z Sobieskich Zdzieborskiej i jej drugiego męża Ksawerego Dybowskiego. Ksawery został też opiekunem prawnym rodzeństwa Norwidów po śmierci ich ojca. Do czasu wyjazdu z Polski to właśnie Dębinki były więc dla Cypriana jednym z najważniejszych miejsc, w których przebywał. Jeszcze po latach emigracji wielokrotnie wspomniał ten pałac i otaczający go park, rysował go, interesował się jego losami.
W roku 2021, Roku Cypriana Norwida, wreszcie udało się to, na co wielu miłośników poety czekało od lat: Powiat Wyszkowski, Gmina Zabrodzie i Fundacja „Museion Norwid” powołały do życia Muzeum Cypriana Norwida w Dębinkach, które ma być prowadzone przez te trzy podmioty oraz Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Rzecz jasna, do otwarcia placówki jeszcze długa droga, ale nowa instytucja kultury – poświęcona właśnie Cyprianowi Norwidowi – stała się faktem, o czym z nieskrywaną radością informuję.
Co? Gdzie? Kiedy?
