29 marca
piątek
Wiktoryna, Helmuta, Eustachego
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

Kłopoty z państwem

Ocena: 0
705

Oznaczający parę lub grupę osób rzeczownik państwo łączy się z przymiotnikami, zaimkami i czasownikami w liczbie mnogiej, np. Drodzy państwo Kowalscy podarowali dzieciom prezent.

fot.pixabay.com/CC0

Jeden z czytelników tej rubryki zwrócił uwagę, że bardzo rażą go „-liście”, którymi sypią niemal wszyscy wkoło. Chodzi mu mianowicie o zwroty typu Państwo zrobiliście.

Oznaczający parę lub grupę osób rzeczownik państwo łączy się z przymiotnikami, zaimkami i czasownikami w liczbie mnogiej, np. Drodzy państwo Kowalscy podarowali dzieciom prezent czy Ci państwo przyszli pierwsi. Ta zasada jest dość oczywista i jej naruszenia spotyka się rzadko. Znacznie trudniejszy jest problem zdań, w których rzeczownik państwo występuje jako element bezpośredniego zwrotu do słuchaczy. Istnieją dwa typy takich konstrukcji: z czasownikiem w drugiej osobie liczby mnogiej, np. Czy Państwo przyszliście na wykład? Siądźcie Państwo wygodnie i posłuchajcie, i z czasownikiem w trzeciej osobie liczby mnogiej, np. Czy Państwo przyszli na wykład? Zechcą Państwo usiąść wygodnie i posłuchać/Niech Państwo siądą wygodnie i posłuchają.

W uzusie znacznie częstsze są pierwsze formy. Nic dziwnego: są one prostsze, wygodniejsze, i – zwłaszcza w przypadku konstrukcji z rozkaźnikiem – naturalniejsze. Zwroty typu Zechcą Państwo usiąść – mimo że jak najbardziej tradycyjne i zgodne także ze współczesną etykietą językową – przez wiele osób uznawane są za zbyt wyszukane albo wręcz pretensjonalne, a przy tym staroświeckie. Stosuje się je bardzo rzadko: jedynie w sytuacjach szczególnie uroczystych i oficjalnych. Z kolei konstrukcje z niech bywają postrzegane jako niegrzeczne. Niektórym kojarzą się one z wyrażeniami, którymi zwracano się niegdyś do ludzi w jakimś sensie podległych, stojących niżej w hierarchii społecznej (choćby z literatury pamiętamy takie zdania kierowane do służby, np. Niech Hania poda herbatę na tarasie czy Niech Jan zaprzęga konie). Zresztą także dziś można się spotkać z podobnymi konstrukcjami – używają ich nadawy, którzy chcą zaznaczyć swój dystans wobec rozmówcy, a także swoją wyższość. Aby je zwiększyć, unikają przy tym form osobowych. Znakomicie pokazuje to słynna scena z filmu „Pora umierać”. Oto staruszka, brawurowo zagrana przez niezapomnianą Danutę Szaflarską, wchodzi do gabinetu lekarskiego. Lekarka nie podnosi nawet na nią oczu, nie reaguje na uprzejme Przepraszam i Dzień dobry, tylko rzuca: Niech się rozbierze i położy. Na pełne zdumienia, ale nadal uprzejme Słucham? powtarza swoje zdanie. Staruszka po chwili konsternacji uśmiecha się figlarnie, rzuca: Niech się pocałuje w d… i wychodzi.

Oczywiście, nie wszystkie konstrukcje z „niech” są postrzegane negatywnie, ale jednak związane z nimi skojarzenia mogą wpływać na niechęć Polaków wobec konstrukcji typu Niech Państwo przyjdą jutro. Ponadto – choć nieco mniej niż w przypadku konstrukcji typu zechcą Państwo – niewątpliwie jest to formuła podkreślająca czy też stwarzająca większy dystans. I tu, jak sądzę, tkwi klucz do wyjaśnienia preferencji Polaków. Współczesna kultura popularna dąży raczej do skracania dystansu, do swoistej familiarności, a do niej pozwalają się zbliżyć właśnie frazy typu Zostańcie Państwo z nami (akurat to zdanie jest stale używane choćby w pewnym popularnym teleturnieju przed przerwami reklamowymi).

A co na to językoznawcy? Niemała ich część uważa konstrukcje z drugą osobą liczby mnogiej po prostu za błędne. Inni z kolei są zdania, że można ich używać w sytuacjach nieoficjalnych lub takich, gdy ktoś mówi do osób młodszych, stojących niżej w hierarchii (np. wykładowca do studentów). Najnowsze słowniki poprawnej polszczyzny także właśnie tak rozstrzygają tę kwestię; w jednym z nich czytamy: „Pozwolą państwo” a. „państwo pozwolą, że im przedstawię swego bratanka”. Mniej uprzejmie: „Pozwolicie państwo” a. „państwo pozwolicie, że im przedstawię swego bratanka”. „Czy obejrzeli już państwo” a. (mniej uprzejmie) „Czy obejrzeliście już państwo nowy film Wajdy?”.

Na koniec przyznam, że sam zdecydowanie wolę formy z trzecią osobą, co być może Państwo zauważyli, czytając teksty w tej rubryce…

Idziemy nr 02 (742), 12 stycznia 2020 r.

PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:
- Reklama -

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 29 marca

Wielki Piątek
Dla nas Chrystus stał się posłusznym aż do śmierci, i to śmierci krzyżowej.
Dlatego Bóg wywyższył Go nad wszystko i darował Mu imię ponad wszelkie imię.

+ Czytania liturgiczne (rok B, II): J 18, 1 – 19, 42
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter