29 marca
piątek
Wiktoryna, Helmuta, Eustachego
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

Kiełbasa krakowska i inne atrakcje

Ocena: 0
3816
Stosunkowo często użytkownicy języka muszą utworzyć przymiotniki od nazw miejscowych. Jeśli chcą powiedzieć np., że jakiś produkt skądś pochodzi, to zamiast używać formuł opisowych (przykładowo: Ta kiełbasa jest produkowana w Krakowie), mogą posłużyć się określonym przymiotnikiem (Jest to kiełbasa krakowska). Podobnie można mówić o ludziach: za przykład niech posłuży tytuł wartej lektury książki „Bieszczadzkie zakapiory”. Przymiotników takich używa się też w nazwach województw (np. województwo lubelskie), powiatów (np. powiat chełmski) i innych jednostek administracyjnych (np. region podkarpacki), a także pewnych obszarów geograficznych (np. Białowieski Park Narodowy). Rzecz jasna, znacznie częściej istnieje potrzeba tworzenia takich przymiotników od nazw polskich, w przypadku nazw obcych tworzy się je rzadziej – tylko wówczas, gdy dana nazwa często pojawia się w polskich tekstach.

Jak widać, przymiotniki od nazw miejscowych są potrzebnymi, a w związku z tym bardzo często wykorzystywanymi typami wyrazów pochodnych. Zasady ich tworzenia nie są jednak, niestety, zbyt proste. Poza pewnymi powtarzalnymi regułami ogólnymi, wynikającymi z budowy podstawowych nazw geograficznych, znaczenie mają także historia danej nazwy oraz tradycja lokalna. To dlatego wiele jest przymiotników tworzonych w sposób nieregularny.

Najliczniejsze są przymiotniki utworzone za pomocą dodania do tematu nazwy geograficznej przyrostka „-ski”. W ten sposób tworzy się m.in. wyrazy pochodne od nazw zakończonych na „-ów”, „-ew”, „-owa”, „-ewa” oraz „-owo”, np.: Kraków – krakowski, Parczew – parczewski, Częstochowa – częstochowski, Węgorzewo – węgorzewski. Przyrostek ten stosowany jest także w przypadku nazw zakończonych na „-in/-yn”, „-ina/-yna”, „-iny/-yny” oraz „-ń”, np.: Wolin – woliński, Olsztyn – olsztyński, Pszczyna – pszczyński, Młociny – młociński, Kwidzyń – kwidzyński. I jeszcze jedna grupa: nazwy zakończone na „-a”, np.: Biała – bialski, Piła – pilski, Limanowa – limanowski itp.

Przyrostek „-ski” dodawany jest również do nazw zakończonych na „-sk” oraz „-sko”. Następuje przy tym charakterystyczne uproszczenie: redukcji ulega jedno z dublujących się połączeń „-sk-”, np.: Czersk + „-ski” = czerski, Skarżysko + „-sk” = skarżyski itp. Analogicznie uproszczenia zachodzą także wówczas, gdy nazwa geograficzna (a ściślej – jej temat) kończy się na „-g” oraz „-ż”, np. Brzeg + „-sk” = brzeski, Praga + „-sk” = praski, Książ + „-sk” = ksiąski.

Dodawanie „-ski” to, jak widać, najczęstszy sposób tworzenia przymiotników od nazw miejscowych. Niektóre z nich powstają jednak inaczej, o czym opowiem w kolejnym odcinku.


dr Tomasz Korpysz
Idziemy nr 52 (329), 25 grudnia 2011 r.
PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:
- Reklama -

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 29 marca

Wielki Piątek
Dla nas Chrystus stał się posłusznym aż do śmierci, i to śmierci krzyżowej.
Dlatego Bóg wywyższył Go nad wszystko i darował Mu imię ponad wszelkie imię.

+ Czytania liturgiczne (rok B, II): J 18, 1 – 19, 42
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter