Przed tygodniem pisałem nieco bardziej szczegółowo o upraszczaniu komunikacji (a konkretnie tekstów oficjalnych), sformułowałem też kilka praktycznych rad, których stosowanie pozwala uniknąć niepotrzebnego komplikowania wypowiedzi. Dziś chciałbym wrócić do samej idei prostego języka oraz do celów, jakie się przed nim stawia.
fot. pixabay.com
Ruch prostego języka skupia się przede wszystkim na upraszczaniu tekstów kierowanych przez różnego rodzaju instytucje do ogółu obywateli, ich w jakiś sposób wybranych grup, konkretnych typów petentów itp. Celem każdorazowo jest to, aby tekst mógł docierać do jak najszerszego grona, aby był zrozumiały dla tzw. przeciętnego użytkownika. Zgodne jest to z charakterystyką prostego języka sformułowaną przez badaczy tego zjawiska, Tomasza Piekota, Grzegorza Zarzecznego i Ewelinę Moroń: Prosty język (plain language) – sposób organizacji tekstu, który zapewnia przeciętnemu obywatelowi szybki dostęp do zawartych w nim informacji, lepsze ich zrozumienie oraz – jeśli trzeba – skuteczne działanie na ich podstawie. Najczęściej upraszcza się przy tym albo teksty kierowane do najszerszej grupy odbiorców, albo też te, które są w danym momencie szczególnie ważne dla danej instytucji. Nie jest to proces łatwy choćby z tego względu, że tego typu teksty zwykle nie mają jednego konkretnego autora, ale stoją za nimi całe zespoły czy działy (choćby prawne czy też promocji). Praca nad tekstem wymaga zatem konsultacji z wieloma osobami i podmiotami, co z praktycznego punktu widzenia jest bardzo kłopotliwe i czasochłonne. Z tego względu tak ważne jest popularyzowanie idei prostego języka i jego zasad, uczenie ich coraz większej liczby osób, w tym zwłaszcza urzędników. Dzięki temu wiele osób świadomie od razu konstruuje swoje wypowiedzi tak, by nie wymagały one już później upraszczania.
Mówiąc o upraszczaniu tekstów urzędowych i prawnych, trzeba pamiętać o pewnych ograniczeniach. W przypadku wielu typów tekstów (zwłaszcza tych o charakterze prawnym) proces upraszczania musi być bardzo ostrożny i polegać przede wszystkim na zmianach składniowych, czyli np. dzieleniu zdań na krótsze, poprawianiu oczywistych błędów składniowych, zmianach szyku wyrazów, zamianie strony biernej na czynną, zamianie imiesłowowych równoważników zdań na zdania podrzędne itp. Raczej nie ingeruje się jednak w warstwę słowną, ponieważ może to zmieniać znaczenie wypowiedzi. Inaczej jest np. w przypadku informacji zamieszczanych na stronach internetowych przez ministerstwa, urzędy, banki i rozmaite inne instytucje. Takie teksty można poddawać głębszej redakcji i np. zastępować słowa trudne, modne czy neosemantyzmy wyrazami prostszymi, o tradycyjnym znaczeniu. Można też wprowadzać zmiany edytorskie i graficzne dotyczące sposobu prezentacji tekstu na stronie czy też np. w jakimś formularzu.
Co jest celem opisywanych działań? Jak piszą osoby odpowiedzialne za wprowadzanie prostego języka, Upraszczanie komunikacji urzędowej prowadzi do: poprawy komfortu życia obywateli – wypełnianie formularzy urzędniczych nie sprawia trudności i nie zabiera zbyt dużo czasu; wyższej świadomości obywatelskiej – społeczeństwo rozumie procesy, które toczą się w sferze publicznej, a następnie aktywnie w nich uczestniczy; szerszej dostępności usług publicznych – łatwiejsze Fundusze Europejskie i zamówienia publiczne; przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu – osoby niewykształcone czy osoby z niesprawnością intelektualną nie są zależne od członków swoich rodzin, bo same potrafią załatwić sprawę w urzędzie.
.jpg&w=624&h=543)
Co? Gdzie? Kiedy?
