29 marca
piątek
Wiktoryna, Helmuta, Eustachego
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

Jabłko i gruszka

Ocena: 0
1122

Szczególnie częste błędy pojawiają się w zdaniach, w których występują podmioty wielowyrazowe.

fot.pixabay.com/CC0

Pełniące funkcję podmiotu nazwy par małżeńskich (typu stryjostwo czy profesorostwo) oraz skrótowce (np. MEN czy UKSW) nie są jedynymi grupami wyrazów, które sprawiają kłopoty, gdy nadawca chce zachować związek zgody między nimi a czasownikami pełniącymi funkcję orzeczenia. Szczególnie częste błędy pojawiają się w zdaniach, w których występują podmioty wielowyrazowe.

Podmiot wielowyrazowy najczęściej tworzą rzeczowniki lub zaimki połączone spójnikami łącznymi: zwykle jest to po prostu spójnik i lub oraz, rzadziej np. spójniki a także, tudzież (dziś już wyraźnie książkowy), zarówno…, jak i… itp. W zdaniach zawierających tego typu konstrukcje co do zasady należy stosować orzeczenia wyrażone czasownikami w liczbie mnogiej. Piszemy zatem np. Jabłko i gruszka leżą na stole, Zosia i Basia przybiegły na boisko, Ukończenie budowy oraz oddanie szkoły do użytku nastąpią jeszcze w tym roku, Zarówno książka, jak i zeszyt powinny być podpisane itp. Takie rozstrzygnięcie normatywne nie dziwi, ponieważ podmioty szeregowe są postrzegane przez użytkowników polszczyzny jako wyraźnie mnogie. Mimo to nierzadkie są błędy typu Zarówno nasilenie tego sporu, jak i długość jego trwania *wskazuje na konieczność wysłania tam doświadczonych negocjatorów czy też Wiara w Chrystusa, przyniesiona przez Niego miłość i wybaczenie Ojca w niebie *wypędza bojaźń i *pozwala iść na cały świat ze świadectwem tej Bożej miłości. W obu tych zdaniach mamy do czynienia z podmiotami szeregowymi, orzeczenia powinny więc mieć formę liczby mnogiej: wskazują oraz wypędzają i pozwalają. Dlaczego zatem autorzy tych zdań (dodam, że autentycznych i znalezionych w prasie) popełnili błędy? Przyczyny, jak się zdaje, są dwie.

Po pierwsze, w obu zdaniach czasowniki użyte zostały w czasie teraźniejszym. Jest to bardzo ważne, ponieważ w tym właśnie czasie następuje tzw. neutralizacja rodzaju, czyli czasownik ma formę taką samą dla wszystkich trzech rodzajów. Jeżeli zastosujemy np. czasownik biegnie, to będziemy go mogli poprawnie połączyć z wyrazem w rodzaju męskim: chłopiec, żeńskim: dziewczynka, a także nijakim: dziecko. W czasie przeszłym czy przyszłym byłoby to niemożliwe, ponieważ każdy z rodzajów wymaga innej formy czasownika: biegł, biegła, biegło czy też: będzie biegł, będzie biegła, będzie biegło. Jeżeli zatem autor buduje zdanie w czasie teraźniejszym, to nie zauważa zupełnie podstawowej różnicy w rodzaju wyrazów (to) nasilenie i (ta) długość czy też: (ta) wiara, (ta) miłość, (to) wybaczenie. A skoro jej nie zauważa, to nie ma też problemu z użyciem czasownika w liczbie pojedynczej.

Zastosowanie formy liczby pojedynczej w orzeczeniu było możliwe tym bardziej, że po drugie, w cytowanych zdaniach pojawiły się rzeczowniki abstrakcyjne. Tymczasem współczesne przepisy normatywne mówią, że jeżeli podmiot szeregowy jest złożony z rzeczowników abstrakcyjnych, to orzeczenie może (ale nie musi!) mieć postać liczby pojedynczej. Konieczne jest jednak spełnienie jeszcze jednego warunku: rzeczowniki tworzące podmiot muszą mieć ten sam rodzaj. Poprawne są zatem np. zdania: Targała nią na przemian miłość i nienawiść do Pawła czy też: Zdenerwowanie i zaniepokojenie wyraźnie malowało się na jego twarzy. Tego warunku autorzy przywołanych wyżej błędnych zdań już nie spełnili.

Podsumujmy: jeżeli w zdaniu występuje podmiot szeregowy, a więc złożony z kilku wyrazów połączonych spójnikiem łącznym (schematycznie można to oddać formułą A i B), to orzeczenie zawsze może mieć formę liczby mnogiej. Wariantywnie i warunkowo może zostać użyte w liczbie pojedynczej tylko wtedy, gdy w skład podmiotu wchodzą rzeczowniki abstrakcyjne mające ten sam rodzaj.

Idziemy nr 46 (735), 17 listopada 2019

PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:
- Reklama -

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 29 marca

Wielki Piątek
Dla nas Chrystus stał się posłusznym aż do śmierci, i to śmierci krzyżowej.
Dlatego Bóg wywyższył Go nad wszystko i darował Mu imię ponad wszelkie imię.

+ Czytania liturgiczne (rok B, II): J 18, 1 – 19, 42
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter