W licznych popularnych źródłach można znaleźć informację, że idea tzw. „prostego języka” (plain language) wiąże się z reakcją na język dokumentów Unii Europejskiej (które w wielu krajach wręcz słyną ze swojej zawiłości i niezrozumiałości), jednak jej początków można szukać dużo wcześniej.
fot.pixabay.com
Oto np. Winston Churchill, pełniący wówczas funkcję premiera Wielkiej Brytanii, 9 sierpnia 1940 r., w trakcie bitwy o Anglię, stworzył memorandum pod charakterystycznym tytułem Zwięzłość. Tekst ten zaczyna się w następujący sposób: „Aby wykonywać naszą pracę, musimy czytać masę dokumentów. Niemal wszystkie są za długie. Tracimy czas na wyławianie głównych myśli. Proszę moich kolegów i ich personel, aby skracali swoje raporty”. Churchill nie poprzestał na diagnozie i na ogólnej uwadze, lecz sformułował konkretne kilkupunktowe zasady, według których zaczęto tworzyć dokumenty w urzędach i instytucjach Wielkiej Brytanii. Rzecz jasna, był to tylko pierwszy etap długiego procesu, który trwał wiele dziesięcioleci, ale rzeczywiście administracja brytyjska bodaj jako pierwsza zajęła się zjawiskiem niezrozumiałości pism urzędowych. Co istotne, pierwotnie wspomniane zalecenia dotyczyły tylko dokumentów wewnętrznych i miały usprawnić działania różnych instytucji. Dopiero po latach dobre praktyki tworzenia tekstów oficjalnych zaczęto przenosić na te, które są kierowane do obywateli.
W Polsce ruch „prostego języka” obecny jest od niedawna i rzeczywiście związany jest z obecnością naszego kraju w Unii Europejskiej, a zwłaszcza z pozyskiwaniem i rozliczaniem funduszy europejskich. Kiedy Polakom umożliwiono dostęp do tych funduszy, okazało się, że nawet wielu urzędników ma problemy ze zrozumieniem dokumentów koniecznych do złożenia wniosków o dotacje. Nic dziwnego, że większość przeciętnych obywateli nie radziła sobie z tego typu tekstami i powstawały specjalne biura, które zajmowały się wypełnianiem stosownych formularzy i tworzeniem odpowiednich pism. Problem ten zauważyli językoznawcy (przede wszystkim związani z Uniwersytetem Wrocławskim), którzy postanowili zbadać dokumenty związane z funduszami europejskimi pod kątem ich zrozumiałości. Efektem tych analiz były nie tylko raporty przedstawione odpowiednim ministerstwom oraz artykuły naukowe, lecz także chyba pierwszy poradnik tego typu, czyli wydana w roku 2010 przez ówczesne Ministerstwo Rozwoju Regionalnego publikacja pt. Jak pisać o Funduszach Europejskich przygotowana przez Jana Miodka, Marka Maziarza, Tomasza Piekota, Marcina Poprawę i Grzegorza Zarzecznego. Część autorów tej książeczki stworzyła później Pracownię Prostego Języka, która zajmuje się z jednej strony analizą różnorakich tekstów i ich upraszczaniem, z drugiej zaś – formułowaniem zasad „prostego języka”, ale też popularyzacją samej idei, szkoleniami z tego zakresu itp.
Obecnie istnieje już co najmniej kilka podobnych zespołów, które starają się propagować „prosty język” oraz uczyć jego zasad. Coraz więcej instytucji – zarówno publicznych, jak i prywatnych (m.in. ministerstw, urzędów, banków, firm ubezpieczeniowych) – wprowadza te zasady w życie, co znacznie ułatwia obywatelom kontakt z nimi, a samym instytucjom przynosi wymierne korzyści. Charakterystyczne, że wiele z nich w materiałach promocyjnych podkreśla to, że posługują się „prostą polszczyzną”. O wybranych zasadach takiego języka napiszę w kolejnych odcinkach.
.jpg&w=624&h=543)
Co? Gdzie? Kiedy?
