Nie bójmy się podnosić poprzeczki i proponować nawet małym dzieciom lektur teoretycznie przeznaczonych dla starszych
W dwóch poprzednich odcinkach cyklu zwracałem uwagę na to, jak bardzo sposób mówienia najbliższych wpływa na język najmłodszych. Częste wśród dorosłych utyskiwania na jakość posługiwania się polszczyzną przez dzieci i młodzież warto w tym kontekście poprzedzić krytyczną autorefleksją i zastanowić się nad własnym językiem…
Rzecz jasna, rodzice i najbliżsi (często także – opiekunki czy przedszkolanki) nie są dla dzieci jedynymi wzorcami językowymi. Bardzo istoty wpływ ogólnie na rozwój najmłodszych – w tym także na rozwój ich mowy – mają książki i filmy, z którymi mają oni kontakt we wczesnym dzieciństwie. I tu znów rola dorosłych jest nie do przecenienia. Przecież to my podsuwamy dzieciom takie a nie inne filmy, bajki, wierszyki, opowiadania, piosenki... Współczesny rynek wydawniczy z wieloma oficynami publikującymi wyłącznie literaturę dziecięcą i młodzieżową, liczne specjalistyczne kanały telewizyjne, audycje radiowe (a nawet osobne rozgłośnie, jak Radio Bajka), internet, płyty – wszystko to dostarcza wprost niezliczonych możliwości udostępniania najmłodszym różnego rodzaju treści. Niestety, w tej wielości łatwo natknąć się na przykłady, które świadomi rodzice czy dziadkowie powinni omijać szerokim łukiem. Potwierdziła to choćby wizyta na niedawnych Międzynarodowych Targach Książki. Bardzo często spotykałem tam książki wprawdzie przyciągające wzrok: kolorowe i niejednokrotnie atrakcyjnie wydane, ale zawierające okraszone kiczowatymi ilustracjami banalne, a przy tym językowo nieporadne teksty, często nieudolnie tłumaczone i niepoddane żadnej redakcji czy choćby korekcie. Jeśli nie zweryfikujemy zawartości takich książek, to naprawdę możemy wyrządzić dzieciom krzywdę. Każdy rodzic wie, że najmłodsi wprost uwielbiają powtarzanie – jeśli więc spodoba im się taka książeczka, to będą się domagały wielokrotnego jej czytania, a przez to będą niejako nasiąkały użytym w niej językiem.
A przecież jest tak wiele znakomitych książek – wysmakowanych edytorsko, oryginalnych w warstwie ilustracyjnej i co dla mnie szczególnie istotne: napisanych piękną, bogatą polszczyzną. Warto zadać sobie trochę trudu i poszukać mniej znanych wydawnictw, ponieważ zwykle to one właśnie publikują taką literaturę dla dzieci i młodzieży. Wybierając takie książki, koniecznie trzeba wziąć pod uwagę wiek dziecka, ale nie należy się sztywno trzymać sugestii autorów czy wydawców, które często są zapisane na okładkach. Oczywiście, dwulatek czy trzylatek najlepiej zrozumie proste, pojedyncze zdania, z wprost wyrażonym podmiotem i naturalnym szykiem (takie jak np. w serii o Kici Koci autorstwa Anity Głowińskiej), ale nie bójmy się w tej materii podnosić poprzeczki i proponować nawet małym dzieciom lektur teoretycznie przeznaczonych dla starszych. Jeśli będą to teksty ciekawe, a przy tym dobrze napisane i w ciekawy sposób zilustrowane, to dzieci chętnie będą ich słuchały. A dzięki temu będą miały okazję obcowania z polszczyzną, która może być dla nich wzorem, może im ułatwić nauczenie się wielu wyrazów, wyrażeń i całych zdań.
Przyznam, że od kilku lat, od kiedy odkryłem te książki dla córki, jestem miłośnikiem opowieści o Panu Kuleczce i Wesołym Ryjku, autorstwa Wojciecha Widłaka, oraz o rezolutnej Basi, które pisze Zofia Stanecka. I choć są one przeznaczone raczej dla starszych dzieci, a użyty w nich język wcale nie jest łatwy, teraz z upodobaniem czytam je swojemu dwuipółletniemu synkowi, który bardzo je lubi i chętnie ich słucha. Jestem przekonany, że rozwój jego mowy, w dużej mierze zawdzięczamy właśnie tym i podobnym książkom. Zachęcam i Państwa do wyszukiwania takich lektur, które mogą pomagać w kształtowaniu pięknej, bogatej i poprawnej polszczyzny naszych dzieci.
Co? Gdzie? Kiedy?
