29 marca
piątek
Wiktoryna, Helmuta, Eustachego
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

Czytając Norwida, pił herbatę

Ocena: 0
4497
Oto dwa typowe wypowiedzenia zawierające imiesłowowe równoważniki zdań: Czytając wiersze Norwida, pił ulubioną herbatę; Zawsze rysował karykatury, mocno przyciskając ołówek do kartki. Określiłem te przykłady jako typowe, ponieważ imiesłowowe równoważniki zdań pełnią w nich swoje podstawowe funkcje: w pierwszym konstrukcja ta zastępuje zdanie podrzędne okolicznikowe czasu (Kiedy czytał wiersze Norwida, pił ulubioną herbatę), w drugim – zdanie podrzędne okolicznikowe sposobu (Zawsze rysował karykatury w taki sposób, że mocno przyciskał ołówek do kartki). Jeśli imiesłowowe równoważniki zdań zastępują wymienione typy zdań, to bardzo łatwe jest zachowanie tak ważnej zasady jednoczesności czynności wyrażonej czasownikiem w zdaniu głównym oraz imiesłowem w równoważniku (o której już na tych łamach pisałem).

W wielu przypadkach ocena normatywna nie jest tak oczywista, ponieważ w codziennej komunikacji Polacy stosują nie tylko zdania, w których imiesłowowe równoważniki zdań zastępują zdania okolicznikowe czasu i sposobu. Jakie inne struktury są możliwe? Rozważmy kilka przykładów.

*Zawodnik naszej drużyny dobiegł do mety pierwszy, zdobywając złoty medal
. Jeśli przeanalizujemy relacje czasowe między częściami składowymi tego wypowiedzenia, to okaże się, mimo niewątpliwej bliskości czasowej, że nie może być mowy o jednoczesności czynności. Mamy tu do czynienia z wyraźną relacją przyczynowo-skutkową: czynność wyrażona imiesłowem jest skutkiem czynności wyrażonej czasownikiem, musi być zatem od niej późniejsza. To dlatego konstrukcje, w których imiesłowowy równoważnik zdania zastępuje zdanie okolicznikowe skutku, uznaje się za błędne. Niestety, wciąż są one dość rozpowszechnione.

*Przyszła do nas nowa sąsiadka, prosząc o pomoc w przeprowadzce. Tym razem najbardziej naturalnym odpowiednikiem równoważnika byłoby zdanie okolicznikowe celu (…aby poprosić o pomoc w przeprowadzce). Ocena normatywna tego typu zdań musi być również negatywna, ponieważ także w tym przypadku nie sposób uznać, że obie czynności dzieją się w tym samym czasie – pierwsza jest wyraźnie wcześniejsza.

*Przygotowując się w ten sposób, na pewno nie zdasz tego egzaminu. Na pierwszy rzut oka przywołane zdanie nie budzi wątpliwości normatywnych, a jednak jego dokładniejsza lektura wskazuje, że i tu brak jednoczesności czynności. Co więcej, trudno nawet o realne porównywanie czasu ich trwania, skoro orzeczenie zdania głównego jest w czasie przyszłym, a więc nazywa czynność, która jeszcze nie miała miejsca. W konsekwencji także wypowiedzenia, w których imiesłowowy równoważnik zdania zastępuje zdanie okolicznikowe warunku (Jeżeli będziesz się przygotowywał ten sposób…), są niezgodne z normą.

Przywołane przykłady dowodzą, że poprawne używanie wypowiedzeń z imiesłowowym równoważnikiem zdań jest stosunkowo trudne i każdorazowo wymaga głębokich analiz stosowanych konstrukcji.


dr Tomasz Korpysz
Idziemy nr 16 (345), 15 kwietnia 2012 r.
PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:
- Reklama -

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 29 marca

Wielki Piątek
Dla nas Chrystus stał się posłusznym aż do śmierci, i to śmierci krzyżowej.
Dlatego Bóg wywyższył Go nad wszystko i darował Mu imię ponad wszelkie imię.

+ Czytania liturgiczne (rok B, II): J 18, 1 – 19, 42
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter