Czy nazwiska mają liczbę mnogą?

Wprawdzie temat odmiany nazwisk był już w tej rubryce poruszany, ale głosy czytelników dowodzą, że warto do niego wracać.  Na początku przypomnę najważniejszą zasadę ogólną: zgodnie z polską tradycją i zaleceniami normatywnymi wszystkie nazwiska polskie i spolszczone należy odmieniać. Rzecz jasna, mam na myśli jednoczłonowe nazwiska noszone przez mężczyzn, ponieważ w przypadku nazwisk kobiet oraz nazwisk dwuczłonowych sprawa jest nieco bardziej skomplikowana (ale to już materiał na osobne teksty).

W sytuacjach oficjalnych dopuszcza się bardzo niewiele wyjątków od powyższej zasady; charakterystycznym przykładem nazwiska, które może być nieodmieniane, jest Oko. Dlaczego akurat ono i jemu podobne nie podlegają deklinowaniu? Otóż, gdyby chcieć je odmienić zgodnie z jego budową, to należałoby napisać np.: W szkole nie było dziś Piotra Oki, Spotkałem się z Adamem Oką czy Cały wieczór rozmawialiśmy o Pawle Oce. Jak widać, modyfikacja tak krótkiego nazwiska znacząco utrudnia odtworzenie jego podstawowej postaci. Przyznają Państwo, że gdybyśmy gdzieś przeczytali zdanie Ze zdumieniem przyglądałem się panu Oce, niełatwo byłoby nam domyślić się, że mowa jest o mężczyźnie, który w dowodzie osobistym ma wpisane nazwisko Oko.

Jednakże nazwisk typu Oko jest naprawdę niewiele, pozostałe należy odmieniać. Co ważne, dotyczy to także liczby mnogiej. Tymczasem analiza współczesnych tekstów pod tym kątem dowodzi, że nazwiska w liczbie mnogiej pojawiają się stosunkowo rzadko. A przecież niejednokrotnie istnieje potrzeba mówienia i pisania np. o małżonkach, rodzeństwie czy rodzinie. Wydaje się oczywiste, że skoro nazwisko odmienia się w liczbie pojedynczej, to powinno być odmieniane także w liczbie mnogiej. A jednak bardzo często spotyka się frazy typu: Mamy zaszczyt zaprosić Zofię i Jana Mróz na nasz ślub, Na tegoroczne wakacje wyjedziemy z Marią i Szymonem Miłosz, Bracia Mroczek znani są głównie ze swoich ról w popularnym serialu, Od kilku lat pomagamy państwu Handke i ich dzieciom czy Módlmy się za zmarłych z rodziny Szponar. Z punktu widzenia normy językowej wszystkie takie zdania zawierają błędy fleksyjne. Poprawnie powinno się napisać: Mamy zaszczyt zaprosić Zofię i Jana Mrozów na nasz ślub, Na tegoroczne wakacje wyjedziemy z Marią i Szymonem Miłoszami, Bracia Mroczkowie znani są głównie ze swoich ról w popularnym serialu, Od kilku lata pomagamy państwu Handkom i ich dzieciom czy wreszcie Módlmy się za zmarłych z rodziny Szponarów.

Jak widać, odpowiedź na tytułowe pytanie jest oczywista: tak, nazwiska mają liczbę mnogą i nie istnieją żadne przekonujące uzasadnienia niestosowania jej w praktyce.


dr Tomasz Korpysz
Idziemy nr 20 (349), 13 maja 2012 r.