28 marca
czwartek
Anieli, Sykstusa, Jana
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

Co nieco o dwukropku

Ocena: 2.2
3760

Podstawową funkcją dwukropka jest wprowadzanie wyliczeń

Przecinek jest najczęściej używanym znakiem interpunkcyjnym, poświęciłem mu kilka ostatnich odcinków naszego cyklu. Czas jednak przejść do innych znaków, ponieważ problemy normatywne związane są nie tylko z przecinkiem.

Podstawową funkcją dwukropka jest wprowadzanie wyliczeń. Łatwo z tego wyprowadzić regułę, że dwukropek powinien być użyty właśnie przed wyliczeniem. Okazuje się jednak, że tak sformułowana zasada jest zdecydowanie zbyt ogólna, ponieważ nie przed każdym wyliczeniem ten znak należy umieszczać. Porównajmy dwa zdania: Części zdania to: orzeczenie, podmiot, dopełnienie, przydawka i okolicznik oraz Kupiliśmy chleb, mleko i wędlinę. Mimo że w obu występują wyliczenia, to chyba nikt nie ma wątpliwości, że tylko w pierwszym dwukropek jest zasadny. Co zatem różni te zdania? Otóż w pierwszym elementy wyliczane zostały poprzedzone ogólnym określeniem, w drugim takiego elementu brak. Gdyby jednak je przeformułować do postaci: Kupiliśmy potrzebne produkty na kolację: chleb, mleko i wędlinę, wtedy dwukropek okazałby się potrzebny. Aby utrwalić tę regułę, porównajmy jeszcze dwa zdania: W czasie koncertu wysłuchałem kompozycji wielu polskich jazzmanów: Krzysztofa Komedy, Henryka Miśkiewicza, Włodzimierza Nahornego, Jana Ptaszyna Wróblewskiego, Tomasza Stańki oraz: W czasie koncertu wysłuchałem kompozycji Krzysztofa Komedy, Henryka Miśkiewicza, Włodzimierza Nahornego, Jana Ptaszyna Wróblewskiego, Tomasza Stańki.

Powyższa prosta zasada nie jest stosowana zawsze i bezwyjątkowo. W wielu źródłach jako wyjątek podaje się regułę, że dwukropka nie stosuje się w przypadku wyliczeń dwuelementowych, tzn. takich, w których wymienia się jedynie dwa wyrazy lub wyrażenia połączone spójnikiem „i” (lub równorzędnym). Nie jest to jednak zapis precyzyjny. Sama liczba elementów wyliczanych nie może być rozstrzygająca. Przyjrzyjmy się przykładom analizowanym przez Tomasza Karpowicza w akademickim podręczniku „Kultura języka. Wymowa, ortografia, składnia”: Nasi pływacy byli najlepsi w stylach klasycznym i motylkowym oraz: Przynieś mi narzędzia: pilnik i śrubokręt. Oczywiście, w pierwszym z nich dwukropek jest niemożliwy, ale drugi wymaga użycia myślnika albo właśnie dwukropka. Dzieje się tak dlatego, że wymienione rzeczowniki (pilnik i śrubokręt) zostały poprzedzone wyrazem o szerszym zakresie (narzędzia).

Wyliczenia bywają niekiedy poprzedzane wyrazami lub wyrażeniami typu: jednym słowem, słowem, innymi słowy, inaczej mówiąc, ściśle mówiąc, odwrotnie itp. Po takich elementach można zastosować dwukropek lub przecinek, można też jednak nie używać żadnego znaku interpunkcyjnego. Oto stosowny przykład ze słownika ortograficznego PWN: Dyskusja nie wniosła nic nowego do tematu, słowem: straciliśmy czas // Dyskusja nie wniosła nic nowego do tematu, słowem, straciliśmy czas // Dyskusja nie wniosła nic nowego do tematu, słowem straciliśmy czas.

Dwukropek służy do wprowadzania nie tylko wyliczeń, lecz także cytatów. W tym przypadku konieczne jest jednak zastosowanie jeszcze jakiegoś wyróżnika cytatu, a więc cudzysłowu lub myślnika, np.: Zosia wyznała wówczas: „To ja go do tego namówiłam” lub: Zosia wyznała wówczas – „To ja go do tego namówiłam”.

Trzeci typ kontekstów wymagających użycia dwukropka to wprowadzanie wyjaśnień, uzasadnień czy też uściśleń. Słownik PWN podaje m.in. następujący przykład z utworu Ignacego Krasickiego: Satyra prawdę mówi, względów się wyrzeka: wielbi urząd, czci króla, lecz sądzi człowieka.

Idziemy nr 35 (621), 27 sierpnia 2017 r.

PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:
- Reklama -

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 28 marca

Wielki Czwartek
Daję wam przykazanie nowe,
abyście się wzajemnie miłowali,
tak jak Ja was umiłowałem.

+ Czytania liturgiczne (rok B, II): J 13, 1-15
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter