Dzieje Polaków mieszkających przed wojną w ZSRR i dramatyczny przebieg „operacji polskiej NKWD” w latach 1937-38 wciąż są słabo znane.
Braki te pomaga wypełnić książka „Z dziejów represji sowieckich wobec Polaków w latach 1937-1952”. Zawiera ona materiały z konferencji zorganizowanej przez Odział IPN w Białymstoku.
Jak podkreślił w swoim artykule zajmujący się tematyką Polaków w ZSRR prof. Mikołaj Iwanow, wg spisu z 1926 r. w Białoruskiej SRR mieszkało 96 tys. Polaków, ale on sam szacuje ich liczbę na 300 tys. – a przed wojną republika ta była dużo mniejsza od dzisiejszej Białorusi. W 1935 r. działały 34 polskie rady wiejskie oraz polski rejon narodowy im. Feliksa Dzierżyńskiego i 135 szkół z językiem polskim.
Jednak, jak wskazuje znawca historii Polaków na Białorusi prof. Zdzisław J. Winnicki, po 1935 r. nastąpił prawdziwy genocyd – ludobójstwo – naszych rodaków. W 1937 r. zlikwidowano „Radziecką Dzierżyńszczyznę”, a inaczej niż na Ukrainie, gdzie Polaków wywożono do Kazachstanu, tu ich wysyłano do łagrów i masowo rozstrzeliwano. Represje kontynuowano podczas wojny i po niej na terenach przyłączonych do ZSRR, a więc i na Litwie.
„Z dziejów represji sowieckich wobec Polaków w latach 1937-1952. Białoruś, Litwa, ziemie północno-wschodniej Polski” pod red. J.J. Milewskiego, IPN, Białystok-Warszawa 2017
Co? Gdzie? Kiedy?
