Rząd przyjął projekty ustaw o komornikach

– To kolejne wypełnienie zobowiązań, które podjął rząd PiS, kiedy został utworzony – powiedziała premier. – W swoim expose mówiłam, że jednym z tych ważnych tematów, które będziemy rozwiązywać to kwestie dotyczące ustawy o komornikach. To również nasze zobowiązanie wyborcze – dodała.

– Te ustawy mają regulacje, które z jednej strony będą pozwalały na egzekucję przez komorników prawa, ale z drugiej strony będą zabezpieczały interes zwykłych obywateli. Wielokrotnie można było o tym przeczytać czy zobaczyć w mediach, jak bezduszni komornicy postępowali z rodzinami, z ludźmi, którzy byli przez nich pozbawiani w bezwzględny sposób możliwości normalnego funkcjonowania, życia w godnych warunkach – powiedziała Szydło.

Jak dodała, nowe przepisy mają znormalizować sytuację, a ich celem jest to, "żeby Polacy mieli poczucie tego, że państwo stoi po ich stronie i że państwo działa sprawnie i przede wszystkim oni sami mogą czuć się w swoim państwie bezpiecznie i sprawiedliwie".

Projekt ustawy o komornikach przewiduje m.in. nagrywanie wszystkich czynności egzekucyjnych prowadzonych w terenie. Drugi projekt ma uregulować koszty postępowań prowadzonych przez komornika sądowego; zracjonalizowano wysokość opłat egzekucyjnych – opłata minimalna wynosi 100 zł, a maksymalna nie może przekraczać 50 tys. zł.

Czynności egzekucyjne mają być nagrywane, a dłużnik ma otrzymywać przy egzekucji specjalny formularz skargi na czynności komornika.

Zwiększone mają być uprawnienia nadzorcze i kontrolne ministra sprawiedliwości nad komornikami. Obligatoryjne kontrole kancelarii komorniczych mają się odbywać co dwa, a nie co cztery lata. Kontroli finansowej dokonywać będzie również naczelnik właściwego urzędu skarbowego. Niezależnie od kontroli stałych, prezesi sądów rejonowych i minister sprawiedliwości, będą mogli inicjować kontrole prewencyjne, ad hoc, również z udziałem biegłego rewidenta.

Minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro scharakteryzował projekty jako odpowiedź na powszechną potrzebę kontroli i nadzoru nad komornikami, ucywilizowania ich działalności oraz podniesienia prestiżu i zaufania do tego – jak zaznaczył – bardzo potrzebnego w gospodarce rynkowej zawodu.

Minister podkreślił, że komornicy – będący funkcjonariuszami publicznymi – często dopuszczali się "jawnych nadużyć władzy". Powiedział, że było "bardzo, bardzo wiele przykładów takiej (...) zuchwałości, bezwzględności w działaniu niektórych komorników, pazerności".

– Nie uważamy, aby zawód komornika, który realizuje majestat państwa i władzę państwową, był uprawniony do koncentrowania się na czystym biznesie. Często to skutkuje brakiem przestrzegania właściwych standardów etycznego postępowania – powiedział Ziobro.

Według danych przytoczonych przez Ziobrę w 2015 r. średni dochód komornika wynosił 40 tys. zł miesięcznie. Dodał, że niektórzy komornicy zarabiali rocznie kilkanaście, a nawet 20 mln zł. – Wprowadzamy takie zasady, które zachowają możliwość uzyskiwania bardzo godnych wynagrodzeń przez komorników, ale jednocześnie te gigantyczne, bajońskie sumy istotnie ograniczymy – dodał. W ocenie ministra premiowani będą dobrze wykształceni komornicy, którzy rozpoczynają działalność.

Za nieuzasadnione uznał zarzuty, że nowe przepisy mogą doprowadzić do zamknięcia nawet 60 proc. kancelarii komorniczych. – Stanowią one element gry części środowisk komorników o zachowanie dotychczasowych przywilejów i szczególnego statusu – powiedział.

Według Ministerstwa Sprawiedliwości proponowane zmiany mają zwiększyć realny nadzór prezesów sądów rejonowych nad funkcjonowaniem komorników. Prezesi mają uzyskać uprawnienia do odsunięcia komornika od wykonywanych czynności na 30 dni i wystąpienia bezpośrednio do ministra sprawiedliwości o odwołanie komornika ze stanowiska. Jeśli prezes sądu rejonowego zaniedba wyciągnięcia konsekwencji wobec komornika, który narusza prawo lub etykę zawodową, sam narazi się na odwołanie ze stanowiska.

Dołączane do akt nagranie z czynności w terenie to – zaznacza resort – odpowiedź na częste skargi dotyczące sposobu działania komorników, "nie tylko pod względem prawnym, ale też kultury osobistej".

W razie przymusowego otwarcia przez komornika mieszkania dłużnika lub przeszukania takiego mieszkania, musi to nastąpić w asyście policji. 

Precyzyjnie mają zostać określone ruchomości, które nie podlegają zajęciu, ma to ograniczyć arbitralność w podejmowaniu decyzji mogących pozbawić dłużnika  przedmiotów niezbędnych dla codziennej egzystencji. Chodzi o takie przedmioty i urządzenia jak lodówka, pralka, odkurzacz, łóżko czy kuchenka. 

Rozszerzony ma zostać katalog naruszeń prawa, za które komornicy będą odpowiadać dyscyplinarnie, a postępowania mają zostać przyśpieszone. 

Komornik ma działać osobiście, a czynności, które zleca asesorom, mogą mieć jedynie funkcję szkoleniową, jako przygotowanie do zawodu. Komornik ponosi przy tym całą odpowiedzialność, w tym odszkodowawczą, za prawidłowe działanie asesorów.

Komornicy będą musieli mieć wyższe wykształcenie prawnicze. Wg danych MS obecnie 30 proc. komorników nie ma wyższego wykształcenia prawniczego, a około 9 proc. ma wykształcenie średnie. Będą oni musieli uzupełnić wykształcenie i skończyć studia prawnicze w terminie 7 lat od dnia 1 stycznia roku następującego po dniu wejścia w życie nowej ustawy albo odejdą z zawodu. 

Projekt podnosi też granicę minimalnego wieku osoby powoływanej na to stanowisko – z 26 na 28 lat. Górny limit ma być przesunięty z 70 do 65 lat.

Komornik będzie mógł prowadzić działalność głównie na terenie swojego rewiru. Dopiero brak zaległości w prowadzeniu spraw "z rewiru" przekraczających sześć  miesięcy pozwoli na przyjmowanie spraw z wyboru wierzyciela.

W oświadczeniach majątkowych komornicy będą musieli wskazywać dochody z działalności kancelarii i dochodów uzyskanych z innych źródeł. Oświadczenie będzie jawne, na wzór tych, które dotyczą sędziów.

Dodatkowa działalność zarobkowa komorników ma być ograniczona do pracy naukowo-dydaktycznej, ograniczenia mają też dotyczyć działalności gospodarczej. Komornik będzie mógł utrzymywać się wyłącznie z wynagrodzenia za pracę w kancelarii. Ma to zapobiec konfliktowi interesów.

Pobierane przez komorników opłaty egzekucyjne mają się stać daniną publiczną, która zwiększy dochód budżetu państwa. Procentowa wysokość wynagrodzenia ma maleć wraz z wysokością ściągniętych przez komornika opłat.(PAP)