28 marca
czwartek
Anieli, Sykstusa, Jana
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

Rozpad małżeństwa z rozsądku

Ocena: 4.66667
1092

Trzydzieści lat temu Czesi i Słowacy rozeszli się nie tylko bez przelewu krwi, ale nawet bez szczególnie złych emocji, dlatego rozpad Czechosłowacji przeszedł do historii jako „aksamitny rozwód”. Związek tych dwu narodów od początku nosił w sobie zarodek kryzysu.

fot. David Sedlecký/Wikipedia

Pierwszym dniem niezależnych Czech i Słowacji był 1 stycznia 1993 r. Ani Czesi, ani Słowacy szczególnie go nie wyczekiwali. Według sondaży z drugiej połowy 1992 r. tylko 36 proc. Czechów i 37 proc. Słowaków opowiadało się za rozwiązaniem federacji. Negocjacje w sprawie przyszłości federacji, a po ich fiasku – w sprawie warunków rozpadu prowadzili przede wszystkim premierzy wchodzących w skład federacji republik Czech i Słowacji: Václav Klaus i Vladimír Mečiar. Zwyciężyli oni w swoich republikach w wyborach w 1992 r., nie mając w programie żadnych postulatów dotyczących rozwiązania federacji. Klaus jednak twierdził później, że nie postąpili wbrew woli obywateli. Tłumaczył, że razem z Mečiarem poprawnie odczytali nastroje społeczne, skanalizowali je i nadali im cywilizowaną formę.

Wybory z 1992 r. pokazały bowiem, że Czesi i Słowacy tworzą dwa narody nie tylko w sensie kulturowym, ale również w sensie politycznym. Poza komunistami, którzy w obu republikach zdobyli ok. 15 proc. głosów, nie istniały partie o ogólnoczechosłowackim znaczeniu. Zwycięscy politycy skupili się na rządzeniu we własnych republikach, a do czechosłowackiego parlamentu i rządu wysyłali polityków drugiego planu. Słowacka opinia publiczna domagała się niezależnej słowackiej polityki pieniężnej, dyskutowana była nawet zasadność wspólnej armii i polityki zagranicznej. Stawało się widoczne, że modelem wspólnoty czechosłowackiej na przyszłość musiałaby się stać luźna konfederacja, którą łączy głównie niechęć jej obywateli do nadmiernego naruszenia status quo. Elity polityczne Czechosłowacji doszły do wniosku, że zawarte w 1918 r. małżeństwo z rozsądku po 75 latach musi zostać z rozsądku rozwiązane.

 


JEDNO CZY DWA CIAŁA?

Czechosłowacja uzyskała niepodległość w wyniku rozpadu Austro-Węgier. Czesi i Słowacy od setek lat żyli w tym samym państwie – monarchii habsburskiej – jednak ich historyczne doświadczenia były zupełnie inne. Do 1918 r. ostatnie państwo, które Słowacy mogli uznać za swoje, upadło tysiąc lat wcześniej, Czesi cieszyli się własną państwowością setki lat dłużej. Jeśli chodzi o tradycje polityczne, ale także poziom rozwoju kulturalnego i gospodarczego, między oboma krajami istniała przepaść. W państwie austro-węgierskim Czechy należały do części austriackiej, Słowacja do węgierskiej. A Austria i Węgry, mimo że tworzyły jedno państwo związkowe, prowadziły odmienną politykę narodowościową. Dlatego choć na granicy słowacko-czeskiej nie sposób było odróżnić chłopa czeskiego od słowackiego, słowackie elity tworzyły w XIX w. niezależną od czeskiej świadomość narodową.

Kiedy w 1918 r. widać już było na horyzoncie koniec wielkiej wojny i możliwość uzyskania niepodległości, Czesi i Słowacy w naturalny sposób mieli się ku sobie. Ich przedstawiciele mieli świadomość, z jak ogromnymi problemami będą musiały uporać się nowe państwa w środkowej i wschodniej Europie. Przykładem mogą być problemy narodowościowe: żeby uświadomić sobie ich skalę, wystarczy powiedzieć, że w Czechosłowacji Słowacy stanowili trzecią pod względem wielkości grupę etniczną – Niemców było półtora raza więcej. W 1921 r. trzecia część mieszkańców Czech uważała się za Niemców, a Węgrzy stanowili ponad 20 proc. mieszkańców ziem słowackich.

Dwumilionowy naród słowacki nie mógł nawet marzyć o stworzeniu niezależnego państwa. Trzeba było przekonać mocarstwa zachodnie, które decydowały o granicach w Europie po I wojnie światowej, że istnieje jeden czechosłowacki naród – inaczej mogłyby się nie zgodzić na stworzenie kolejnego wielonarodowego tworu. 30 października 1918 r. w Deklaracji Narodu Słowackiego słowaccy politycy ogłosili oficjalnie, że „naród słowacki zarówno językowo, jak też kulturowo i historycznie jest częścią jednego narodu czesko-słowackiego”. Czesi i Słowacy zdecydowali się w 1918 r. stworzyć nie tylko jedno państwo, ale i jeden naród. Mieli stać się jednym ciałem – małżeństwo można było uznać za zawarte.

 

PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:

Autor jest historykiem, pracownikiem Centrum Myśli Jana Pawła II

- Reklama -

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 28 marca

Wielki Czwartek
Daję wam przykazanie nowe,
abyście się wzajemnie miłowali,
tak jak Ja was umiłowałem.

+ Czytania liturgiczne (rok B, II): J 13, 1-15
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter