Nowy głos w Hiszpanii

Sojuszem Ludowym, dotychczas nie zagrażało żadne ugrupowanie po prawej stronie sceny politycznej. W ostatnich latach pojawili się wprawdzie Ciudadanos, jako alternatywa dla ludowców, a także partia Podemos, jako konkurent PSOE wśród lewicowego elektoratu, ale nie udało im się przejąć władzy.

Czas pokaże, na ile sztuka ta się powiedzie tworzonemu oddolnie ugrupowaniu Vox (po polsku: Głos). Partia ta, kierowana przez Santiaga Abascala, skutecznie wystartowała na początku grudnia w regionalnych wyborach w Andaluzji, a jej struktury systematycznie się rozrastają w innych częściach Hiszpanii. W Estremadurze, na zachodzie kraju, Vox zyskał we wrześniu pierwszego deputowanego w regionalnym parlamencie – Juan Antonio Morales zrezygnował z członkostwa w PP, przenosząc się do nowego ugrupowania.

Przez ostatnie trzy dekady politolodzy wskazywali Hiszpanię jako przykład kraju, w którym budowano tzw. nowoczesną centroprawicę. Jej reprezentantem miała być PP, której kolejni liderzy robili wszystko, aby nie dać się zaszufladkować jako ugrupowanie skrajne, radykalne lub postfrankistowskie. W efekcie główne ugrupowanie hiszpańskiego nurtu prawicowego nie reprezentowało jednoznacznie wartości konserwatywnych. Również jego kręgi decyzyjne oraz członkowie mieli bardzo zróżnicowane przekonania ideowe.

Po 2015 r. część elektoratu PP skierowała się w stronę liberalnej partii Ciudadanos, inni zaś, bardziej prawicowi, poparli Vox. Czy to założone w 2013 r. ugrupowanie wyrośnie na konkurencję dla Partii Ludowej? Wielu politologów wskazuje, że Vox będzie coraz bardziej umacniał się właśnie kosztem PP. Wprawdzie po kryzysie katalońskim spowodowanym nieuznawanym przez Madryt referendum niepodległościowym w tym regionie Hiszpanii notowania PP w społeczeństwie wzrosły, ale nie trwało to długo.

Ludowcy, po czerwcowej dymisji w parlamencie premiera Mariano Rajoya, ich lidera, oraz wskutek wewnętrznych tarć w partii sukcesywnie tracą w sondażach. Korzysta na tym Vox, którego szeregi zasila coraz więcej niezadowolonych działaczy PP. Wielu identyfikuje się z hasłami nowej partii opowiadającej się za większą centralizacją państwa, a także wyraźniej sprzeciwiającej katalońskiemu i baskijskiemu nacjonalizmowi. Vox silniej też niż PP akcentuje swoje związki z Kościołem.

Zaraźliwy sukces?

Choć jesienne sondaże wykazały, że w gronie sympatyków Vox niemal co druga osoba to dawny zwolennik PP, to jednak prawie 35 proc. zwolenników partii Abascala głosowało w ostatnich wyborach na Ciudadanos. Według dziennika „El Pais”, Vox szermuje hasłami, które mają przekonać do siebie „Hiszpanów, którzy wstają wcześnie rano do pracy”. Identyfikują się z tym co narodowe, z promocją rodziny i ochroną życia od poczęcia. Liderzy Vox ignorują przyklejane im przez liberalne media łatki ugrupowania ultranacjonalistycznego i ultrakonserwatywnego. Ostrzegają też przed wdrażaną w kilku wspólnotach autonomicznych Hiszpanii ideologią gender oraz umacniającymi się grupami feministek. Vox zapowiada też walkę z radykalnym islamem i napływem masowej migracji z Afryki, ostrzegając, że wymknięcie się sytuacji spod kontroli „może zagrozić dziedzictwu historycznemu, kulturalnemu i religijnemu Hiszpanii”. – Radykalnych imamów należy wyrzucać z naszego kraju, a także zamykać meczety powstałe w efekcie finansowego wsparcia przez kraje propagujące salafizm – mówił podczas kampanii wyborczej Santiago Abascal.

W wyborach do parlamentu Andaluzji z 2 grudnia Vox zapewnił sobie 11 proc. poparcia. Czas pokaże, na ile sukces okaże się „zaraźliwy” w pozostałych regionach Hiszpanii. Ponad trzykrotny w ostatnim roku wzrost liczby członków nowej partii dowodzi, że prawdopodobnie zagości ona na stałe w innych regionalnych parlamentach, a także w Kongresie Deputowanych. Gdyby tak było, kraje Grupy Wyszehradzkiej zyskałyby w Hiszpanii nowego sojusznika. Przywódcy Vox często bowiem zaznaczają, że ich wizja zjednoczonej Europy oraz polityka migracyjna jest zbieżna z Polską, Węgrami, Czechami i Słowacją. Madrycki dziennik „El Confidencial” wskazuje też, że Vox w swoim programie politycznym, szczególnie pod względem przywiązania do wartości chrześcijańskich i narodowych, naśladuje ugrupowania z Europy Środkowo-Wschodniej, takie jak Fidesz oraz Prawo i Sprawiedliwość.