Orzeczenia TK są ostateczne. Nie przysługuje od nich żaden środek odwoławczy. - mówi dr hab. Justyna Krzywkowska, prawnik, wykładowca akademickim, w rozmowie z Barbarą Stefańską
Czy jako katolicy mamy się bać „opiłowania” zapowiadanego przez niektórych polityków?
Katalog podstawowych wolności, praw i obowiązków człowieka i obywatela zawarty w Konstytucji RP dotyczy zarówno wierzących, jak i niewierzących. Jeżeli przepisy konstytucyjne będą przestrzegane, to katolicy będą mogli nadal uzewnętrzniać swoje przekonania religijne, np. nosić symbole religijne w przestrzeni publicznej czy korzystać z posługi duszpasterskiej kapelana szpitalnego. Konstytucja RP zawiera nakaz równego traktowania obywateli bez względu na ich przekonania religijne lub światopoglądowe. Ponadto w art. 32 ust. 2 Konstytucji czytamy, że „Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny”. Warto dodać, że katolicy w Polsce nie korzystają ze szczególnych przywilejów, także użycie sformułowania „opiłować” sugeruje zupełnie coś innego.
W umowie koalicyjnej zapisano konieczność rozdziału Kościoła od państwa. Dotychczas go nie było?
Polska nie jest państwem wyznaniowym. Nie należy utożsamiać państwa świeckiego z państwem ateistycznym, w którym mamy do czynienia z ateizacją społeczeństwa za pomocą instytucji państwowych. Demokratyczne państwo prawa nie eliminuje zasad etycznych i religijnych z różnych obszarów życia publicznego. Obywatele mają prawo sami wybierać wartości, według których chcą żyć. Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską w art. 1 stanowi o niezależności i autonomii państwa i Kościoła katolickiego. Zatem nie ma potrzeby wprowadzania rozdziału Kościoła od państwa, od dawna bowiem on już istnieje.
A da się łatwo zlikwidować tzw. Fundusz Kościelny?
Fundusz Kościelny został formalnie ustanowiony na podstawie ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego. Ustawa ta przesądziła o upaństwowieniu niemal całego majątku kościelnego. Ze względu na art. 25 ust. 4 i 5 Konstytucji oraz art. 27 Konkordatu nie jest możliwa jednostronna likwidacja Funduszu Kościelnego. Zanim doszłoby do uchylenia lub nowelizacji ustawy z 1950 r., konieczne byłoby podjęcie prac przez Komisję Konkordatową. Zawarcie umowy dwustronnej jest warunkiem koniecznym, aby dokonać zmian w prawie odnośnie do likwidacji Funduszu Kościelnego.
Prawo pozwala na wyprowadzenie religii ze szkół?
W świetle obowiązujących w Polsce przepisów konstytucyjnych, konkordatowych i oświatowych nie ma podstaw, aby lekcje religii odbywały się wyłącznie w salach katechetycznych. Należy jednak pamiętać, że nauczanie religii prowadzone jest w szkole wówczas, gdy taką wolę wyrażają uprawnione osoby, czyli rodzice lub opiekunowie prawni bądź pełnoletni uczniowie. Rodzice, którzy uważają, że religia w sali katechetycznej byłaby bardziej korzystna dla ich dzieci, powinni zdawać sobie sprawę z finansowych konsekwencji takiego myślenia, ponieważ partycypowaliby w kosztach zatrudnienia katechety.
Unieważnimy wyrok Trybunału Konstytucyjnego w kwestii aborcji eugenicznej – zapewniają nowi koalicjanci. To możliwe?
Trybunał Konstytucyjny stanowi organ kontroli konstytucyjności prawa. Zarówno Konstytucja (art. 190 ust. 1), jak i ustawa o Trybunale Konstytucyjnym stanowią, że jego wyroki są wyposażone w przymiot mocy powszechnie obowiązującej. To upodabnia orzeczenia TK do aktów prawnych równych w hierarchii źródeł prawa umowom międzynarodowym i ustawom. Ostateczność orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego polega na tym, że nie przysługuje od nich żaden środek odwoławczy. Brak jest organu i trybu, przed którym można byłoby prowadzić postępowanie stwierdzające wadliwość rozstrzygnięcia.
Czy na gruncie polskiego prawa możliwe jest zmuszenie pracowników służby zdrowia do wykonywania aborcji wbrew ich sumieniu?
W związku z tym, że każdemu człowiekowi Konstytucja RP zapewnia wolność sumienia, regulacja ta obejmuje także personel medyczny. Ponadto zgodnie z art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty z 1996 r. lekarz ma zagwarantowaną możliwość powstrzymania się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem (tzw. klauzula sumienia). Również pielęgniarka i położna mogą odmówić wykonania zlecenia lekarskiego oraz wykonania innego świadczenia zdrowotnego niezgodnego z ich sumieniem (art. 12 ust. 2 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej z 2011 r.).