Ale dlaczego polscy żołnierze wzięli udział akurat w bitwie o Monte Cassino?
Do tej pory wielu historyków uważa, że bitwa o Monte Cassino była niepotrzebna. Natomiast my na to wydarzenie musimy spojrzeć nieco inaczej. Drugi Korpus Polski przybył do Włoch na przełomie 1943/44 r. Stanowił on w tym czasie jedyną rezerwę aliancką na tej scenie wojny. Przygotowując się do kolejnej ofensywy, dowództwo alianckiej 15 Grupy Armii powierzyło zadanie przełamania umocnień tzw. Linii Gustawa brytyjskiej 8 Armii, w skład której wchodził 2 Korpus Polski. W pasie natarcia tej armii najtrudniejsze zadanie – zdobycia masywu Monte Cassino – przypadło Polakom. Masyw był już wówczas słynny na cały świat jako „niezdobyta twierdza niemiecka”.
Monte Cassino jest także miejscem jednej z najzacieklejszych bitew w historii polskiego oręża. W krwawych bojach zmuszono niemiecką 1 Dywizję Strzelców Spadochronowych do opuszczenia pozycji obronnych w rejonie klasztoru Monte Cassino, w masywie górskim wznoszącym się nad doliną rzeki Liri i drogą nr 6 (via Casilina). Jak długo Niemcy bronili wspomnianej pozycji, tak długo mogli blokować najdogodniejsze połączenie drogowe i kolejowe południowych Włoch z Rzymem. Rejon Monte Cassino od stycznia do marca 1944 r. był atakowany bez powodzenia przez wojska amerykańskie, nowozelandzkie, angielskie i hinduskie.
Jaki obraz gen. Andersa wyłania się ze wspomnień żołnierzy, którzy walczyli na Monte Cassino?
Żołnierze kochali gen. Andersa – miał ogromną charyzmę, potrafił rozmawiać z ludźmi. Był to człowiek, który mógł polegać na swoich żołnierzach, a oni mogli polegać na nim.
Czy w czasach PRL opowiadano o Monte Cassino?
O samej bitwie mówiono, ale pomijano udział gen. Władysława Andersa.
Czyli mit bitwy zbudowała pieśń „Czerwone maki na Monte Cassino”?
Zdecydowanie możemy tak to określić. Dla PRL niewygodne było przypominanie zasług walczących Polaków, ich heroiczności i przede wszystkim ich losu – skąd się wzięli na włoskiej ziemi. Generał Anders stawał się w tej opowieści bardzo niewygodny. A pieśń niosła wszystkie najważniejsze informacje, stała się kwintesencją wiedzy o tym wydarzeniu.
Jak jest dziś? Czy bitwa o Monte Cassino jest należycie upamiętniona?
W literaturze historycznej o Monte Cassino napisano już bardzo wiele, są to dobre monografie, które pokazują obraz bitwy. Natomiast jeżeli chodzi o nauczanie, to z tym jest gorzej. Niestety, cała II wojna światowa jest za mało uwzględniona w programie nauczania historii.
A jak Monte Cassino jest obecne w Muzeum Wojska Polskiego?
Na wystawie stałej pokazujemy umundurowanie i uzbrojenie żołnierzy 2 Korpusu. Również organizujemy okolicznościowe wystawy dotyczące tej bitwy.
Czym jest ta bitwa w dziejach polskiego oręża?
O samej bitwie trudno powiedzieć, żeby była jakimś fenomenem. Natomiast jest pewne, że była pierwszą dużą bitwą 2 Korpusu na froncie włoskim. Wykazała, jakie są problemy, jak należy prowadzić dalsze działania bojowe, które uzbrojenie i wyposażenie jest odpowiednie do danego terenu walk. Za to fenomenem był jej odbiór społeczny, tworzący się wokół bitwy mit polskiego bohatera, który walczy do ostatniej kropli krwi.
***
Prof. Zbigniew Wawer, dyrektor Łazienek Królewski w Warszawie, w latach 2012-2016 dyrektor Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, profesor Politechniki Koszalińskiej, historyk specjalizujący się w historii Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w okresie II wojny światowej, producent filmowy.
 |
rozmawiała Ewelina Steczkowska |
.jpg&w=624&h=543)
Co? Gdzie? Kiedy?
