Co warto wiedzieć o KPO?

Przyznanie Polsce miliardów euro w ramach Krajowego Planu Odbudowy jest już przesądzone?

Nie, i taki jest przekaz ze strony przewodniczącej Komisji Europejskiej, która przypomniała o warunkach związanych z przekazaniem pieniędzy. W znacznej mierze są to granty i pożyczki. Moment, w którym Polska miała otrzymać zaliczkowo część pieniędzy, minął. Obecnie dopiero po wypełnieniu wszystkich kryteriów KE polski rząd może ubiegać się o refundację, która jest równie niepewna, jak otrzymanie środków.

Pieniądze z KPO są konieczne do rozwoju naszego kraju?

Nie, ponieważ już w roku 2021 według NBP na kontach samych tylko obywateli było ponad bilion złotych, czyli naszego własnego polskiego kapitału. Jest to kwota wielokrotnie przewyższająca tzw. środki unijne. KPO ogranicza zakres suwerenności państwa polskiego w sposób nie wynikający z dotychczasowych porozumień traktatowych z Unią Europejską.

Obecnie kapitał rodzimy nie ma dla siebie bezpiecznych możliwości inwestowania. Centrum im. Adama Smitha zaproponowało prezydentowi Polski, prezesowi NBP i rządowi wykorzystanie istniejącego od dwóch dekad w naszym państwie publicznego listu zastawnego, czyli niespekulacyjnego bezpiecznego papieru wartościowego, który różni się od obligacji Skarbu Państwa tym, że oszczędności obywatela zostają spożytkowane na inwestycje przychodowe zapewniające zysk. Listy zastawne sprawdzają się w czasie kryzysu albo krachu na rynkach finansowych. Przypomnę, że w taki sposób pełniący obowiązki prezydenta Warszawy generał rosyjski Sokrates Starynkiewicz pozyskał pieniądze na warszawskie wodociągi, a w II Rzeczypospolitej sfinansowano budowę portu w Gdyni.

Czyli polityczna narracja o niezbędności środków z KPO z ekonomicznego punktu widzenia mija się z prawdą?

Oczywiście, jest fałszywa i nakierowuje polityków na nieracjonalne działania w stosunku do istniejących na wyciągnięcie ręki możliwości. Podobnie jak oddawanie biurokracji europejskiej kolejnych samodzielnych do tej pory pól jest nieekwiwalentne do obietnicy otrzymania ograniczonych środków unijnych. Lichwa przy tym jest bardziej uczciwa i transparentna. Gdyby polskie rządy naprawdę chciały szybszego rozwoju Polski, to użyłyby w pierwszej kolejności zasobów wewnętrznych i nie miałyby ograniczeń związanych z pieniędzmi wydzielanymi przez europejskie instytucje oraz nie uprzywilejowałyby ściąganego za każdą cenę kapitału międzynarodowego.

Pieniądze z UE powinny być traktowane jako dodatkowa premia, ale nie jako główne źródło rozwoju. Rządy wolą tkwić w zahipnotyzowanym dążeniu do ograniczonych pieniędzy z UE, ponieważ łatwiej jest im wypełnić wniosek do Komisji Europejskiej niż zlikwidować biurokratyczne przeszkody do inwestycji dla własnych obywateli, które powstają nieustannie.

Zdążymy wykorzystać środki w terminie?

W bardzo nieelastycznej strukturze polskich instytucji publicznych i braku cywilizowanych norm kontraktowych nie ma możliwości efektywnego wykorzystania pieniędzy. Przy dzisiejszym cały czas rosnącym poziomie inflacji, gwałtownym wzroście cen surowców, kosztów pracy, nie da się uczciwie, w skuteczny oraz przewidywalny sposób podpisywać kontraktów na najbliższe lata bez automatycznych klauzul waloryzujących ceny i koszty, co sprawia, że nie wiadomo, ile będą kosztowały te inwestycje, a w rezultacie może zabraknąć pieniędzy na ich dokończenie.

Istnieje zagrożenie, że nie spłacimy pożyczek z KPO?

W pierwszej kolejności obawiałbym się o spłacenie innych dotychczasowych zobowiązań, w tym wewnętrznych. Prowadzona przez rząd polityka proinflacyjna i osłabianie polskiego złotego prowadzą w konsekwencji do sytuacji, w której podwyżka stóp procentowych o jeden punkt przez Radę Polityki Pieniężnej powoduje dodatkowy roczny wzrost obsługi długu publicznego o ok. 60 miliardów złotych.

Ktoś będzie beneficjentem KPO?

Beneficjentami będą biurokracja, która zarządza, obsługuje i rozlicza programy europejskie, oraz politycy, którzy sfotografują się z wbijaną łopatą na rozpoczęciu inwestycji za środki unijne, na których zakończenie może już zabraknąć pieniędzy ze względu na nieprzewidywane, rosnące koszty.

Rząd może wydać pieniądze z KPO na dowolny cel?

Pieniądze z UE są przeznaczone na ściśle określone zadania i są podyktowane w pierwszej kolejności celami, jakie wyznaczyła europejska biurokracja. Najbardziej absurdalnym przykładem, który zobaczyłem, było otwarcie nowoczesnego hotelu na jednej z wysp greckich. Otwarto go ze środków unijnych w momencie, gdy inne hotele były zamykane ze względu na krach finansowy w Grecji. Realizowano unijne plany, nie zważając na zmieniającą się sytuację ekonomiczną oraz ich sens w tej sytuacji.

Premier przekonuje, że KPO wzmocni konkurencyjność energetyczną Polski...

Centrum im. Adama Smitha proponuje i podkreśla konieczność uwolnienia wytwarzania energii, co powinno być polską racją stanu, bez tego kroku nie będzie jej nadpodaży. Dziś jej wytwarzanie jest w rękach rządu. Im więcej podmiotów wytwarzających energię, tym będzie jej więcej i tylko w takiej sytuacji stanie się tańsza.

Europejski Fundusz Odbudowy uniezależni energetycznie UE od Rosji?

Po 2007 r., gdy miał miejsce spekulacyjny krach na światowych rynkach finansowych, którego symbolem był upadek banku Lehman Brothers, Europejski Bank Centralny wpompował kilka bilionów w strefę euro. Mimo takich środków strefa euro przed pandemią nie zdołała wydostać się z kryzysu z lat 2007–2009. Dlaczego zatem nieporównywalnie mniejsze pieniądze mają dziś zmienić sytuację społeczną oraz ekonomiczną w Unii Europejskiej na lepsze?