Co przysługuje uchodźcom?

Uchodźcy, którzy w związku z rosyjską agresją byli zmuszeni opuścić swój kraj i udali się bezpośrednio do naszej ojczyzny, deklarując zamiar pozostania, mogą przebywać w Polsce przez 18 miesięcy. Jeśli obywatel Ukrainy opuści teren Polski na okres powyżej jednego miesiąca, powyższe uprawnienie do pobytu wygasa. Po tym okresie można ubiegać się także o pozwolenie na pobyt czasowy, trwający 3 lata.

NAJPIERW PESEL

W tej nadzwyczajnej sytuacji Ukraińcy będą mogli skorzystać z wielu praw i świadczeń, które przewidziała dla nich ustawa. Pierwszym i najważniejszym krokiem powinno być złożenie wniosku o numer PESEL, który jest swoistą furtką do ubiegania się o dalsze możliwości. Można dokonać tego w najbliższym urzędzie gminy. Oprócz wniosku należy dołączyć zdjęcie, które będzie można zrobić na miejscu, zostaną także pobrane odciski palców. Należy posiadać ze sobą dokument tożsamości (który nie musi być ważny) lub załączyć stosowne oświadczenie, jeśli przekroczyło się granicę bez dokumentów. W przypadku osób nieletnich wystarczy akt urodzenia. Po nadaniu PESEL możliwe będzie korzystanie z publicznej aplikacji mobilnej oraz założenie profilu zaufanego. W połowie marca zostanie utworzona specjalna sekcja ukraińska w ramach aplikacji mObywatel. Z PESEL będzie można korzystać z różnych świadczeń oraz pomocy medycznej, a także podjąć pracę zarobkową.

Wojewodowie mogą zapewnić obywatelom ukraińskim zakwaterowanie, całodobowe wyżywienie, bezpłatny transport do miejsc zakwaterowania lub miejsc, w których udzielana jest im opieka medyczna. Mogą to czynić także inne organy administracji publicznej. Podmiotom, zwłaszcza osobom fizycznym, które udzielą schronienia uchodźcom, przysługiwać będzie przez okres 60 dni świadczenie pieniężne na podstawie zawartej z gminą umowy. W Banku Gospodarstwa Krajowego został utworzony specjalny Fundusz Pomocy, który ma na celu finansowanie przedsięwzięć podejmowanych przez organy państwa na rzecz obywateli Ukrainy przebywających w Polsce oraz poza terytorium naszego kraju. O wypłatach z tego funduszu decydować będzie Prezes Rady Ministrów. Obywatele Ukrainy przebywający legalnie na terytorium Rzeczypospolitej mogą podejmować pracę zarobkową. Podmiot powierzający wykonanie pracy winien zawiadomić w terminie 7 dni stosowny Powiatowy Urząd Pracy. Obywatel ukraiński przebywający w Polsce legalnie w związku z rosyjską agresją może zarejestrować się w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna lub poszukująca pracy.

ŚWIADCZENIA DLA UCHODŹCÓW

Ukraińcom przebywającym w Polsce jako uchodźcy w związku z rosyjską agresją przysługują następujące świadczenia: świadczenia rodzinne, świadczenie wychowawcze (jeśli przebywają w Polsce z dziećmi), „Dobry Start”, Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, dofinansowanie obniżenia opłaty rodziców za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna (jeśli przebywają w Polsce z dziećmi – przepis dotyczy dzieci do lat 3) oraz świadczenia socjalne. Przysługuje im również jednorazowe świadczenie w wysokości 300 zł, o które należy ubiegać się w ośrodku pomocy społecznej, może im także zostać udzielona bezpłatna pomoc psychologiczna, którą zapewniają samorządy. Ukraińcy dotknięci niepełnosprawnością mogą korzystać z Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. W przypadku wiz dla obywateli Ukrainy, które wygasają w dniach począwszy od 24 lutego, następuje automatyczne przedłużenie ich ważności do 31 grudnia 2022 r. Analogicznie wygląda sytuacja z pozwoleniem na pobyt czasowy oraz kartą pobytu. Studenci z Ukrainy mogą ubiegać się o przyjęcie na odpowiedni rok studiów na tym samym kierunku w Polsce. W przypadku braku dokumentacji uczelnie w Polsce przeprowadzą weryfikację osiągniętych efektów uczenia się. Pracownicy naukowi oraz nauczyciele akademiccy mogą być zatrudnieni na uczelniach i w jednostkach naukowych podlegających Polskiej Akademii Nauk bez przeprowadzania wymaganego prawem konkursu.

W wielu miejscowościach zostały uruchomione specjalne punkty informacyjne dla obywateli Ukrainy, w których można uzyskać szczegółowe informacje dotyczące pomocy. Dostępne są także infolinie.