Komentarze do czytań - Środa Popielcowa

komentarze Bractwa Słowa Bożego
autor: Rafał Mińkowski
Kleryk III roku WMSD w Warszawie

Pierwsze czytanie: Jl 2, 12-18

Dla pełniejszego zrozumienia treści dzisiejszego pierwszego czytania dobrze jest wiedzieć, że proroctwo wygłaszane przez proroka Joela, wiąże się z plagą szarańczy, która nawiedziła Judeę. Przyniosła ona wielkie szkody, jednak w tej sytuacji nie słyszymy wezwania do pracy na rzecz odbudowy materialnej państwa. Słyszymy za to wezwanie do nawrócenia, ponieważ plaga rozumiana jest jednoznacznie jako napomnienie Boże. Jak jednak dokonać tego nawrócenia?
Na początku prorok pokazuje istotę, a następnie sposób. Do istoty należy bowiem rozdzieranie serc, a nie szat. Czyli spojrzenie wewnątrz siebie i rozpoczęcie właśnie od zwrócenia swojego serca do Boga. Serca, które w Starym Testamencie rozumiane jest jako siedlisko myśli i uczuć.
Sposobem nawrócenia jest pokuta. Do niej zobowiązani są wszyscy. Pokazuje to wyliczenie, którego dokonuje prorok. Na Syjonie ma się stawić cały lud, nawet młodzi małżonkowie, chociaż w tradycji starożytnego Izraela nowo zaślubiony mężczyzna był zwolniony nawet ze służby wojskowej. Pokuta ta wyraża się w publicznym błaganiu Boga o wybaczenie.
Ostatni werset szybko przechodzi do zmiłowania się Boga nad ludźmi, co może być i dla nas nadzieją na to, że nasze nawrócenie, które na początku tego Wielkiego Postu chcemy podejmować, nie okaże się bezowocne i Pan szybko zmiłuje się także nad nami.

Psalm responsoryjny: Ps 51,3-4.5-6a.2-13.14. 17

Psalm 51 należy do grupy psalmów pokutnych, co wyraźnie widać w pierwszych zwrotkach dzisiejszego psalmu responsoryjnego. W tym kontekście bardzo ciekawa jest prośba psalmisty w zwrotce trzeciej i czwartej, gdzie używa on słowa bara, a więc tego samego, które użyte było przy opisie stwarzania świata z początku Księgi Rodzaju. Słowo to oznacza stworzenie czegoś z nicości i tutaj w miejsce starego człowieka, który sam jest wręcz nicością, Pan Bóg proszony jest o stworzenie nowego człowieka o sercu czystym i w mocy ducha. Bez tego ducha, który ożywił także pierwszego człowieka – Adama, żadna istota ludzka nie różni się od nicości i marnego prochu.
Prośba o stworzenie czystego serca koreluje z pierwszym czytaniem, gdzie prorok Joel nawoływał do rozdzierania serca, a nie samych tylko szat, a prośba o stworzenie z nicości nowego człowieka pełnego ducha jest prośbą o odnowienie aktu stwórczego z początku czasu, o odnowienie nas na wzór tego pierwszego, nieskalanego jeszcze człowieka. To jest właśnie kierunek nawrócenia, do którego liturgia zaprasza nas w tym Wielkim Poście.

Drugie czytanie: 2 Kor 5, 20 – 6, 3

Te rozdziały Drugiego Listu do Koryntian, z których pochodzi dzisiejszy fragment są bardzo osobiste dla św. Pawła. Broni on bowiem w nich autentyczności swojego posłannictwa apostolskiego, opowiadając o swojej działalności i wskazując na Chrystusa jako na Tego, który jest pierwszym źródłem działania Apostoła Narodów. Już od samego początku życia chrześcijańskiego, od nawrócenia pod Damaszkiem, Jezus towarzyszy św. Pawłowi. Chce on przekazać to doświadczenie wspólnocie z Koryntu, której z trudem przychodziło pogłębianie wiary i zgodne z nią życie, na co na pewno miał wpływ kosmopolityczny charakter tego portowego i kupieckiego miasta.
Pisząc do nich, Apostoł powołuje się na słowa z Księgi Izajasza, którego doświadczenie także bliskie jest św. Pawłowi, ponieważ zacytowane tu słowa Bóg wypowiedział do proroka, kiedy ten chciał zrezygnować z powierzonej mu misji z powodu zatwardziałości serc Izraelitów. W odpowiedzi Pan Bóg nie tylko nie odwołał misji proroka, ale nawet rozszerzył ją na wszystkie narody i pokrzepia Izajasza słowami, które słyszymy w dzisiejszym czytaniu.
Św. Paweł pokazuje więc doświadczeniem swoim i starotestamentalnego proroka, że te trudności, których doświadczają Koryntianie, to jeszcze nie koniec, ponieważ Bóg jest silniejszy i Jego moc działania jest większa. On wziął na siebie wszelkie trudności, a nawet sam stał się grzechem, żeby spalić go w ofierze, którą złożył z siebie. Dzięki temu my możemy w Nim być wolni od grzechu, a skoro dzięki Niemu, to nie my sami jesteśmy sprawiedliwi, ale jesteśmy wtedy w Nim sprawiedliwością.

Ewangelia: Mt 6, 1-6. 16-18

Kiedy prorok Joel zachęcał do rozdzierania serc, a nie szat, nie precyzował jak dokładnie tego dokonać, bowiem zrozumienie tego przyszło dopiero wraz z Osobą Jezusa Chrystusa, który wypełniając zapowiedzi starotestamentalne, objawił nam Boga, jako Kogoś, z Kim możemy osobiście budować bliską relację. Wraz z przyjściem Pana Jezusa nastąpiło rozszerzenie od wspólnotowej, przeżywanej w narodzie relacji z Bogiem, do zarówno wspólnotowej – realizowanej w Kościele jak i indywidualnej.
Ten klucz budowania więzi z Bogiem, który otrzymaliśmy wraz z Ewangelią, dziś pokazuje nam to, czego prorok Joel jeszcze nie mógł przekazać, a mianowicie, że Bóg, który jest Ojcem każdego z nas, widzi także to, co robimy w ukryciu. Relacja, którą dzięki temu budujemy z Nim, jest pierwsza i najważniejsza. Już nie jest ważne to, jak spojrzą na mnie inni ludzie, bo wiem, że Pan Bóg patrzy na mnie.
Słowa Jezusa w dzisiejszej ewangelii są przestrogą przed obłudą, ale zarazem pokazaniem drogi ucieczki przed nią. Drogi pokory, która w relacji z Bogiem upatruje swojej nagrody i która prowadzi nie do ulotnego szczęścia, jakim jest podziw ludzi, ale do szczęścia wiecznego w relacji miłości na wzór Trójcy Świętej.