W ostatnich latach rzadko pojawiały się na ekranach filmy, które długo się pamięta i analizuje.
Do takich zapadających w pamięć utworów należy z pewnością włoski obraz „Nostalgia”, którego akcja rozgrywa się w magicznym Neapolu, mieście, które od czasów antycznych jest miejscem spotkania Zachodu ze Wschodem i Południem, a także leży na ważnym szlaku handlowym.
W Królestwie Neapolu, u stóp Wezuwiusza, zawsze rozgrywały się istotne sprawy – dla Włoch, Europy, Kościoła. Przez stulecia kształtowała się niepowtarzalna architektura miasta: domy, uliczki, katakumby, cmentarzyska, podziemia, pałace, kościoły… W scenerii Neapolu realizowano liczne głośne filmy powojennego kina włoskiego, a w ostatnich latach powstała tam m.in. „Gomorra” i serial „Moja genialna przyjaciółka” (aktualnie w TVP). Akcja „Nostalgii” rozgrywa się we współczesnym Neapolu, świadku historycznej przeszłości, dokąd po czterdziestu latach pobytu i pracy w Egipcie wraca Felice, zmuszony zająć się mieszkającą samotnie starą matką Teresą. Równie ważnym powodem powrotu bohatera filmu do rodzinnego miasta jest pragnienie spotkania z przyjacielem z młodości Oreste, skłonnym do przemocy prowodyrem młodzieżowej grupy. Po lekkomyślnym napadzie i zabiciu staruszka przez Oreste Felice musiał szybko wyjechać z Neapolu, ratując przed odpowiedzialnością sądową siebie i kolegę. Dzisiaj, powodowany wyrzutami sumienia i dążeniem do wyjaśnienia swojej moralnej odpowiedzialności, po śmierci i pochowaniu matki Felice dąży do spotkania z Oreste, który po latach przestępczej działalności został szefem miejscowej mafii.
Od tego momentu oglądamy w filmie przeplatające się dwa wątki: osobisty, psychologiczny, oraz sensacyjny. Felice wędruje po znajomych z dzieciństwa uliczkach Neapolu, przypominając sobie z nostalgią czasy młodości. Ojciec Luigi, miejscowy proboszcz, uświadamia mu, jak groźna jest dziś neapolitańska mafia. Walczący z mafią ksiądz poznaje Felice z wieloma znajomymi rodzinami, przez co bohater filmu coraz bardziej pogrąża się w nostalgicznych wspomnieniach i odkłada termin powrotu do Kairu. W końcu postanawia osiąść na stałe w Neapolu, nie wiedząc, że wstąpi przez to do piekła… Ukazane w retrospekcjach sceny z młodości w pewnym sensie uzasadniają motywy obsesyjnego dążenia Felice do spotkania z Oreste. Wątek psychologiczny w końcu połączy się z sensacyjnym, wprowadzając bohatera w dramatyczną pułapkę. Bohater filmu nie zdał sobie w porę sprawy z tego, że nierozwiązane dawniejsze złe czyny pozostaną dla niego przekleństwem.
„Nostalgia” jest filmem znakomicie zrealizowanym i zagranym. Powolnie prowadzona narracja wciąga widzów w magiczny i coraz bardziej mroczny klimat rozterek na temat moralnej odpowiedzialności człowieka za własne czyny. Ciekawe, że autorzy filmu w pozytywnym świetle ukazali postać księdza Luigiego, duchownego dobrej woli, pomagającego parafianom i pragnącego za wszelką cenę uratować Felice. Wszystkie te cechy powodują, że „Nostalgię” można potraktować jako film ważny w kinie włoskim i europejskim z uwagi na poważne potraktowanie tematyki moralnej.
„Nostalgia”. Włochy/Francja, 2022. Reżyseria – Mario Martone. Wykonawcy: Pierfrancesco Favino, Francesco Di Leva i inni. Dystrybucja – Gutek Film