Wizytówki z Rosji

W tym roku frekwencja na imprezie była nieco niższa niż w poprzednich latach. Spowodowane to było zapewne paskudną pogodą, ale także – a może przede wszystkim – napiętymi obecnie relacjami międzynarodowymi, uderzającymi w Polskę. Ważne jest jednak, że festiwal odbył się bez przeszkód i przebiegł bez żadnych zakłóceń.

Jak co roku w programie znalazły się konkursy filmów fabularnych i dokumentalnych oraz inne przeglądy tematyczne. Uczestnicy festiwalu mogli zapoznać się więc z wybranymi utworami kina rosyjskiego, wyprodukowanymi w okresie trzech ostatnich lat. Można było sobie także przypomnieć wybrane wcześniejsze dokonania tamtejszej kinematografii.

Filmy rosyjskie pojawiają się na ekranach polskich kin bardzo rzadko, czasami oglądamy znane pozycje klasyczne i wybrane seriale w programach Telewizji Polskiej. Festiwal odgrywa więc ważną rolę, bo znajomość współczesnego kina rosyjskiego jest dla nas bardzo ważna z uwagi na możliwość prawidłowego oglądu zjawisk rozgrywających się w kinematografiach światowych. Powinniśmy bowiem uważnie obserwować wydarzenia kulturalne, w tym filmowe, które rozgrywają się obecnie na Wschodzie i Zachodzie. Tradycyjne położenie Polski w centrum Europy może sprzyjać takiemu wszechstronnemu oglądowi. Wspomnę tu tylko niektóre filmy konkursowe.

W programie sekcji konkursu fabularnego znalazły się głównie pozycje współczesne, dramaty i komediodramaty. Oglądaliśmy smutną rzeczywistość postkomunistycznej Rosji, tragedie rozbitych rodzin, osamotnionych kobiet i dzieci, porachunki mafijne oraz inne niepokojące zjawiska, rozgrywające się w wielkich miastach i na prowincji. Doskonałym przykładem takiego obrazu okazał się wyróżniony przez jury II nagrodą film „Masza” w reżyserii Aleksandry Palczikowej, artystki, jak sama wyznała, z polskimi korzeniami. Bohaterka utworu, trzynastoletnia dziewczyna, wychowywana przez samotną matkę, trafia pod skrzydła stryjka – mafioza zwanego Ojcem Chrzestnym. Masza lubi śpiewać standardy jazzowe i pragnie wyrwać się z oplatających ją mafijnych sideł. Czy po latach jej się to uda…

Moim zdaniem najwybitniejszym filmem festiwalu okazał się historyczny dramat „Kapitan Wołkonogow uciekł”, o którym pisałem niedawno w „Idziemy” przy okazji omawiania Warszawskiego Festiwalu Filmowego. Utwór ten został znakomicie zrealizowany przez artystyczną parę Nataszę Mierkułową i Aleksieja Czupowa. Mistrzowsko prowadzona dramaturgia w płaszczyźnie realistycznej miesza się tu z efektami surrealistycznymi i symbolicznymi. Akcja rozgrywa się w 1938 r., okresie największego stalinowskiego terroru. Bohater, młody kapitan NKWD, musi wskutek zdrady uciekać przed przełożonymi z obawy przed aresztowaniem i skazaniem, co może oznaczać śmierć. W filmie pojawia się wyraźny motyw chrześcijański. Ucieczka bohatera przypomina drogę przez mękę, musi on bowiem znaleźć choćby jedną osobę (spośród tych, których skrzywdził podczas śledztw), która przebaczy mu jego zbrodnie. Dramatyczne poszukiwania trwają długo, aż do tragicznego zakończenia. Szkoda, że ten świetny film otrzymał tylko wyróżnienie jury, a powinien, moim zdaniem, wygrać festiwal.

Festiwal Filmów Rosyjskich w wersji stacjonarnej. Warszawa, kina Luna i Iluzjon, 18–28 listopada