Wiślica: ministerstwo przejmie unikatowe zabytki?

Bazylika Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wiślicy z 1350 roku,
ufundowana przez Kazimierza Wielkiego, ponoć jako pokuta
za zabójstwo kanonika Marcina Baryczki (tzw. kościół ekspiacyjny).

Wieś posiada unikatowe zabytki i pamiątki sakralne – m.in. z czasów chrztu Wiślan w 880 roku – których utrzymanie i konserwacja przekraczają możliwości gminy.

Wiślica stanowi jedno z kluczowych miejsc na mapie Polski w obchodach 1050. rocznicy chrztu Polski, stąd decyzje o ratowaniu wiślickiego zabytku.

Starania o przejęcie przez ministerstwo Muzeum Regionalnego w Wiślicy i przekształcenie go w jednostkę podległą Muzeum Narodowemu trwają od kilkunastu miesięcy.

Wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin podtrzymał deklarację o utrzymaniu porozumienia w sprawie przejęcia wiślickich zabytków oraz przekazał informację na ten temat marszałkowi województwa świętokrzyskiego Adamowi Jarubasowi. W planach jest też wpisanie Muzeum w Wiślicy do rejestru pomników historii. Ułatwiłoby to pozyskiwanie dotacji na niezbędne remonty.

Pod opieką Muzeum Regionalnego w Wiślicy znajdują się obecnie średniowieczne podziemia pod bazyliką, Dom Długosza oraz pawilon archeologiczny, w którym można obejrzeć m.in. pozostałości romańskiego kościoła oraz misy chrzcielnej datowanej na IX wiek.

Jak informuje Jacek Kowalczyk, odpowiedzialny za departament kultury w urzędzie wojewódzkim, dalsze działania celem przejęcie muzeum, uniemożliwia brak ważnych dokumentów, spośród których kluczowy jest akt notarialny. Wiceminister Sellin zadeklarował, że wystosuje do wójta Wiślicy pismo, w którym przedstawi oczekiwanie, by gmina przekazała ten dokument. Minister kultury nie wyklucza postępowania administracyjnego w celu przejęciu zaniedbanych wiślickich zabytków.

Wójt gminy Stanisław Krzak mówi z kolei, że akt notarialny nie został dotąd przekazany ze względu na decyzję Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, który nie wyraził zgody na przekazanie gruntu pod pawilonem archeologicznym w użytkowanie wieczyste. Niezbędna jest zmiana uchwały o przekazaniu placówki. Wiśliccy radni będą głosować w tej sprawie prawdopodobnie na początku marca. Wójt spodziewa się, że będzie to decyzja jednogłośna.

Początki ośrodka kościelnego w Wiślicy to XI wiek. Pierwotny kościół był romański, następny – większy – także romański z kryptą (XII w.) W jego miejsce w I połowie XIII w. został zbudowany kolejny kościół romański - trójnawowy, z erygowaną przy nim kapitułą kolegiacką.

Obecny kościół zbudował Kazimierz Wielki w poł. XIV wieku, był on rozbudowywany do końca XIV wieku. Jest gotycki, murowany z ciosu, z pozostałościami romańskimi. W ołtarzu głównym – wczesnogotycka rzeźba tzw. Madonny Łokietkowej (Uśmiechniętej) z ok. 1300 r.

Obok bazyliki – w Domu Długosza z 1460 r. mieści się Muzeum Regionalne. Długosz, słynny kronikarz i prepozyt kapituły wiślickiej, wychowywał tutaj synów Kazimierza Jagiellończyka. Wielu absolwentów szkoły wiślickiej kontynuowało naukę na Akademii Krakowskiej.

Atrakcją Wiślicy są pozostałości fundamentów kościoła św. Mikołaja z X w. oraz gipsowej misy, która jest interpretowana jako naczynie służące do chrztu zbiorowego.

Muzeum Regionalne zostało założone w maju 1966 r., pierwszą siedzibę miało w Domu Kultury. Obecnie mieści się w Domu Długosza.

Dom Długosza, a także pawilon archeologiczny (z misą chrzcielną z 880 roku), relikty kościoła Świętego Mikołaja, pierwszej i drugiej kolegiaty romańskiej (w tym słynna płyta Orantów z 1175 r.) oraz bazylika mniejsza to najcenniejsze zabytki Wiślicy.

Wysokość nakładów na ratowanie zabytków w najbliższych latach to kwota rzędu 25 milionów złotych.