Śmierć św. Benedykta

Obraz został namalowany przez Michaela Willmanna do ołtarza w kaplicy św. Benedykta w kościele klasztornym cystersów w Lubiążu. Tak jak i inne obrazy w 1943 r. został przewieziony do skrytki muzealnej w kościele benedyktynek w Lubomierzu, a na przełomie 1944 i 1945 r. – do skrytki muzealnej w Szklarskiej Porębie Średniej, by następnie trafić do pałacu Paulinum w Jeleniej Górze. W 1952 r. został przekazany Warszawskiej Kurii Metropolitalnej i przekazany siostrom sakramentkom z Nowego Miasta w Warszawie. Następnie obraz został przewieziony do kaplicy Matki Bożej Różańcowej przy klasztorze Zgromadzenia Sióstr Matki Boskiej Loretańskiej reguły św. Benedykta w Loretto. Przed 1994 r. został przewieziony do kaplicy klasztornej sióstr sakramentek w Warszawie na Nowym Mieście, ul. Rynek Nowego Miasta 2.

Obraz Michaela Willmanna ukazuje moment śmierci św. Benedykta, eremity, mnicha, opata, jednego z Ojców Kościoła, duchowego ojca zachodniego monastycyzmu i od 1964 r. głównego patrona Europy. Św. Benedykt z Nursji, brat bliźniak św. Scholastyki, urodził się ok. 480 r. w Nursji we Włoszech. W wieku 20 lat został pustelnikiem w Subiaco, a następnie przełożonym monasteru w pobliskiej wspólnocie mnichów. W 529 r. przeniósł się na Monte Cassino, gdzie założył klasztor, wprowadzając nowy model wspólnoty monastycznej, zyskując sobie miano wielkiego organizatora życia zakonnego. Reguła św. Benedykta stała się podstawą dla wielu zgromadzeń zakonnych, zarówno męskich, jak i żeńskich. Zmarł 21 marca 547 r. na Monte Cassino, w założonym przez siebie klasztorze.

Podaje się, że św. Benedykt umarł na stojąco, podtrzymywany przez swoich uczniów, i dokładnie ten moment ujął śląski artysta. W omawianym obrazie św. Benedykt ubrany jest w kukullę, czyli wierzchnią szeroką tunikę z długim kapturem i szerokimi rękawami. Jego opadające ciało podtrzymywane jest przez współbraci ubranych w takie same ciemne szaty zakonne. Wszyscy zdradzają przejęcie śmiercią swojego opata, którego martwe już ciało zdradza siny kolor skóry. Wokół głowy Benedykta wymalowana została aureola, wskazująca na jego świętość. Jeden z braci, ubrany w albę i stułę, trzyma krzyż, zanosząc prośby do Boga. Nad grupą tych postaci widnieje wizja otwartych niebios z aniołami i drabiną, po której anioł unosi duszę świętego, nieobecną już wśród braci. U dołu obrazu widnieje otwarta księga, odnosząca się do reguły zakonnej, której był twórcą. W tle obrazu dostrzec można elementy architektury i znajdujących się w ławkach ludzi, przejętych momentem śmierci świętego.