Skrzydła Mehoffera

– We wnętrzu neogotyckiego kościoła, projektu Konstantego i Jarosława Wojciechowskich, pragnął stworzyć przestrzeń doskonałą, afirmującą cud wiecznie odradzającego się życia i jego Stwórcę. To artystyczne wyznanie wiary – mówi dyrektor Muzeum. – Mehoffer, szanowany i honorowany najwyższymi odznaczeniami w kraju i poza granicami, nie czuł się do końca spełniony i rozumiany: wykonanie przez niego polichromii skarbca katedry na Wawelu zostało przerwane. Słynne Mehofferowskie malowidła archaniołów Gabriela i Michała pozostawały niedostępne dla oczu ogółu Polaków. Nie mogły więc „uskrzydlać” narodu, przypominać mitu piastowskiego i jagiellońskiego. Dopiero w Turku, już w jesieni życia, Mehoffer odnalazł swoje miejsce na ziemi. Tu bowiem, nieopodal Gniezna, wszystko się przecież zaczęło: państwowość Polski i jej przymierze z Bogiem – opowiada Bartosz Stachowiak.

Turkowski kościół otwiera przed zwiedzającymi nowatorską koncepcję Mehoffera. W swoich pracach artysta nawiązywał do twórczości ludowej – np. na polichromii na sklepieniu wspierającym chór umieścił stado leśnych ptaszków i postać anioła dyrygującego ptasią kapelą. W świątyni podziwiać można też medytować nad symboliką przedstawienia Chrystusa Króla Wszechświata na tle Krzyża Świętego i sceną ustanowienia Eucharystii, usytuowaną nad ołtarzem. W prezbiterium widnieją wspomniane już sceny ewangeliczne; zachwyca cykl witraży przedstawiających m.in. Zwiastowanie i najbardziej ekspresyjne przedstawienie: Matki Boskiej Bolesnej. Mehoffer nie pracował sam, ale z uczniami i pomocnikami. Jednak o najważniejsze detale – twarze, stopy, ręce – dbał osobiście.

– W kościele znajdują się też stacje Drogi Krzyżowej – obrazy olejne, które były szkicami do identycznego cyklu w kaplicy kościoła Franciszkanów w Krakowie. Nie było mu jednak dane doprowadzić zamierzeń do końca. Ostatnie założenia i plany zniweczył wybuch wojny. Do tego czasu Mehoffer zdążył wykonać kompletną polichromię i dziewięć witraży. Zaprojektował także dwie stalle – wymienia ks. Kasik. Poza dziełami Mehoffera, we wnętrzu kościoła wart uwagi jest także późnośredniowieczny krucyfiks z XV w. czy XIV-wieczna kropielnica.

 

Nowy blask

Prace konserwatorskie na zewnątrz i wewnątrz kościoła prowadzone były od lat 70., dzięki staraniom parafian i administratorów: ks. Józefa Olczyka i Kazimierza Tartanusa. Kontynuatorem jest ks. Marek Kasik.

– Przełom przyniósł 2003 r., kiedy to pod kierunkiem dr hab. Ewy Roznerskiej-Świerczewskiej rozpoczęto prace konserwatorsko-restauracyjne przy polichromiach oraz elementach wyposażenia wnętrza. Udało się przywrócić blask m.in. malowidłom prezbiterium, dekoracji chóru muzycznego, polichromii ścian bocznych prezbiterium oraz lamperii filarów w prezbiterium. Prace trwały osiem lat – mówi ks. Kasik.

W 2011 r. biskup włocławski Wiesław Mering poświęcił odnowioną polichromię podczas uroczystej Mszy Świętej, którą koncelebrowali biskupi Andrzej Suski i Stanisław Gębicki. Wtedy też ks. Kasik otrzymał tytuł prałata oraz odznakę honorową „Za zasługi dla miasta Turku”. Rok później poświęcony został odnowiony zabytkowy ołtarz główny, nawiązujący do sztuki późnego średniowiecza, również przekomponowany przez Mehoffera i pozłocony. Ostatnie prace konserwatorskie związane są z ołtarzami bocznymi. W 2016 r. została odkryta i odnowiona polichromia ołtarza św. Józefa. W remoncie pozostaje ołtarz Matki Bożej Częstochowskiej.