Powstanie i telepatia

Powstaniu „Hiszpanki”, filmu mającego upamiętnić rocznicę wybuchu zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego, patronowały władze województwa poznańskiego, które ogłosiły konkurs na scenariusz. Wygrał go Łukasz Barczyk, reżyser mający na swoim koncie kilka prób kina awangardowego. Zapewne z tego względu nakręcona z wielkim rozmachem inscenizacyjnym „Hiszpanka” (tytuł wyjaśnia się w czasie akcji utworu) przypomina efektowny estetyczny kolaż wielu filmowych gatunków i stylów reżyserskich, Felliniego i Lyncha, Królikiewicza i Żuławskiego, Bajona i innych. Jednak przede wszystkim mamy tu odniesienia do klasycznych utworów niemieckiego ekpresjonizmu z lat 20. i 30. XX wieku. Nie przypadkiem jeden z głównych, negatywnych bohaterów nazywa się doktor Abuse, co ma być aluzją do postaci złowrogiego Dr. Mabuse z wybitnych filmów Fritza Langa.

Historia przygotowań do Powstania Wielkopolskiego zajmuje mniej więcej jedną trzecią akcji. Większość czasu wielowątkowej historii poświęcona jest pojedynkowi, jaki o duszę jadącego do Poznania Ignacego Paderewskiego toczą spirytyści – pracujący dla Prusaków doktor Abuse i sprowadzony przez polskich patriotów z Warszawy telepata, mający za zadanie zneutralizować działania Abusego. Autentyczna historia zwycięskiego powstania w Wielkopolsce została pomieszana z modnymi dziś alternatywnymi historyjkami, rozgrywającymi się w tzw. przestrzeni parapsychologicznej. Czy istotnie telepaci mieli decydujący wpływ na to, że Ignacy Paderewski przybył szczęśliwie do Poznania, co stało się impulsem do rozpoczęcia powstania? Czy może popis filmowej techniki i plastycznych wizji w „Hiszpance” posłużył reżyserowi do stworzenia artystycznej mistyfikacji?

Powstanie Wielkopolskie było przecież ukoronowaniem zmagań wielkopolskiej społeczności, która przez dziesięciolecia opierała się pruskiej germanizacji i stawiała na obronę religii katolickiej oraz organiczną pracę nad rozwojem polskiej przedsiębiorczości i rolnictwa. Tym sprawom poświęcony był zapomniany dziś serial „Największa wojna nowoczesnej Europy” z 1981 roku. Szkoda, że autorzy „Hiszpanki” potraktowali po macoszemu tę wspaniałą historię Wielkopolski.


„Hiszpanka”, Polska 2014. Scenariusz i reżyseria – Łukasz Barczyk. Wykonawcy: Patrycja Ziółkowska, Sandra Korzeniak, Jakub Gierszał, Crispin Glover, Artur Krajewski, Jan Frycz, Jan Peszek, Florence Thomassin i inni. Dystrybucja – Vue Movie Distribution.

Mirosław Winiarczyk fot. Vue Movie Distribution Idziemy nr 5 (488), 1 lutego 2015 r.