Na ekrany wchodzi film „Historia Roja, czyli w ziemi lepiej słychać” w reżyserii Jerzego Zalewskiego, poświęcony jednemu z żołnierzy wyklętych. Perypetie z realizacją tego obrazu trwały sześć lat.
Reżyser w wielu wywiadach opowiadał o kłopotach z zakończeniem produkcji spowodowanych blokadą końcowych dotacji finansowych przez poprzednie władze TVP i Polski Instytut Sztuki Filmowej. Teraz, po wielu projekcjach przedpremierowych i niewielkich skrótach w stosunku do pierwotnej wersji, film wchodzi do kin. W ponaddwugodzinnym obrazie, w którym sceny kameralne przeplatają się z batalistycznymi, oglądamy historię walki partyzanckiego oddziału Narodowego Zjednoczenia Wojskowego pod dowództwem Mieczysława Dziemieszkiewicza ps. Roj. Urodzony w 1925 r., prowadził walkę od 1946 do 1951 r., kiedy zginął osaczony przez oddziały KBW.
W filmie Zalewskiego odnajdujemy liczne odniesienia do głośnych filmów z okresu PRL-u. Odniesienia te pokazane tu zostały z odwróconymi znakami. Najbardziej jaskrawe wydają się klisze z „Popiołu i diamentu” (scena na wysypisku), a także rozważania na temat sensu dalszej beznadziejnej walki zbrojnej. Nie porównując wartości artystycznych obu dzieł, przypomnijmy, że w filmie Wajdy chodziło o podważenie sensu walki prowadzonej przez podziemie antykomunistyczne, natomiast w „Historii Roja” nadaje się tej walce znaczenie pozytywne. W utworze Zalewskiego znalazł się także znamienny cytat z „Hubala” Poręby, kiedy to umundurowany oddział wchodzi do kościoła na nabożeństwo. Major Hubal ze swoim oddziałem po zakończeniu kampanii wrześniowej walczył z Niemcami, w konsekwencji czego został uznany za patrona późniejszego podziemia niepodległościowego.
Film Zalewskiego został nakręcony jako hołd żołnierzom wyklętym. Z drugiej strony reżyser pokazuje wyraźnie beznadziejność walki Roja i innych, którzy umierali osamotnieni i zaszczuci, a w PRL-u byli skazani na zapomnienie. Dotyczyło to głównie znienawidzonych przez komunistów bojowników Narodowych Sił Zbrojnych.
„Historia Roja czyli w ziemi lepiej słychać”, Polska, 2015. Scenariusz i reżyseria: Jerzy Zalewski. Muzyka: Michał Lorenc. Wykonawcy: Krzysztof Zalewski-Brejdygant, Wojciech Żołądkowicz, Mariusz Bonaszewski, Karolina Kominek, Marcin Kwaśny, Sławomir Orzechowski i inni. Dystrybucja: Kino Świat.
 |
Mirosław Winiarczyk |
Co? Gdzie? Kiedy?
