Męczeństwo św. Jakuba Młodszego

Obraz przedstawia męczeńską śmierć Jakuba Sprawiedliwego. Święty leży na plecach, powalony na ziemię. Jest katowany pałką i kamieniami przez oprawców. Jego ręce są rozpostarte – prawa wyciągnięta jest do góry, a lewą się podpiera. Głowa z siwymi włosami i brodą przechylona jest do tyłu. Ubrany jest w białoszarą koszulę spowitą mocno czerwonym płaszczem, okrywającym leżącą obok otwartą książkę, co podkreśla pierwszoplanowość jego postaci. Porzucona księga jest jednym z atrybutów Jakuba Sprawiedliwego. Symbolizuje nie tylko zajmowane przez niego stanowiska w gminie, lecz także – gdy jest przykryta męczeńskim płaszczem – potwierdza, że głoszona przez świętego prawda jest godna przyjęcia, skoro męczennik oddaje za nią swoje życie.

Nad św. Jakubem, po prawej stronie, widać półnagiego człowieka z uniesionym nad głową i trzymanym oburącz kijem, szykującego się do uderzenia świętego. Za nim, po lewej stronie obrazu, znajduje się odwrócony tyłem mężczyzna, trzymający w uniesionych rękach kamień, którym celuje w męczennika.

Wokół widzimy tłum postaci. Najbliżej świętego znajdują się osoby nad nim pochylone. U jednej widać wyciągniętą rękę w kierunku Jakuba. Za nimi dostrzegamy ludzi ujętych w ruchu, którzy jedną rękę trzymają wyciągniętą, a drugą zapewne sięgają po kamień. Na dalszym planie obserwujemy fragment świątyni, z której święty został zrzucony. Przy kolumnie dostrzec można zamachującą się postać z kijem. Obok namalowane zostały wychylające się postacie obserwujące zdarzenie. Po prawej stronie widzimy tłum żołnierzy z włóczniami, a w tle – fragment dwukondygnacyjnej arkadowej fasady budynku. Powyżej jest przytłaczające ciemne niebo.

Płótno znajduje się w oryginalnej ramie zdobionej snycerką z motywami liści akantu.

W trakcie konserwacji przez pomyłkę zostały zamienione ramy z obrazem „Męczeństwo św. Judy Tadeusza”, który także mieści się w kościele św. Teresy, w wyniku czego obraz, który przedstawia męczeństwo św. Jakuba Młodszego, ma kartusz z napisem St.:/JUDAS/THADDAEUS, a obraz św. Judy Tadeusza zdobią słowa Sanctus Jacobus Min.

Obraz powstał około 1700 r. z fundacji opata Ludwiga Baucha. Przeznaczony był do wnętrza kościoła w Lubiążu, gdzie znajdował się w ołtarzu bocznym jednej z naw kościoła. W 1943 r. znalazł się w Lubomierzu, rok później w Szklarskiej Porębie Średniej, w 1945 r. w pałacu Paulinum w Jeleniej Górze, a w 1952 r. – wraz z wieloma innymi dziełami – został przewieziony do Warszawy i umiejscowiony w kościele św. Teresy od Dzieciątka Jezus i Męczenników Rzymskich w Warszawie-Włochach na ul. Rybnickiej 27, gdzie znajduje się wysoko na ścianie w prawej nawie naprzeciw wejścia.

W Kościele katolickim wspomnienie św. Jakuba Młodszego obchodzone jest 6 maja razem ze wspomnieniem św. Filipa.