Książka historyka Bartłomieja Noszczaka „Ze wsi do miasta” dotyczy nie mieszkańców wsi, którzy postanowili szukać szczęścia i pracy w stolicy,

ale rodowitych warszawiaków, którzy w szeregach mikołajczykowskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego dostrzegali swoje nadzieje związane z obaleniem komunizmu. Autor wiele miejsca poświęca organizacji i strukturom partii, trudnej sytuacji, jaka powstała po ucieczce z kraju Stanisława Mikołajczyka, pisze o sfałszowanych wyborach w 1947 r. i prześladowaniu PSL-owców przez władze PRL. Przypomina rewizje w lokalach partyjnych, pozbawianie pracy, pobicia przez „nieznanych sprawców”, represje fiskalne. Aby ostatecznie rozprawić się z PSL, postanowiono wykorzystać agenturę. Ostatecznie w październiku 1947 r. PSL w Warszawie faktycznie przestało odgrywać istotną rolę polityczną. Nieliczni działacze zdecydowali się współpracować z nową władzą, zawierając sojusz z komunistami, wstępując na „jasną drogę marksizmu-leninizmu do socjalizmu”. „Rozmiar politycznej katastrofy osłabiło jednak dość powszechne po roku 1947 – wręcz demonstracyjne odwrócenie się ludzi wolnego PSL od jego prokomunistycznego następcy” – podkreśla autor książki.
Bartłomiej Noszczak
„Ze wsi do miasta. Polskie Stronnictwo Ludowe
w Warszawie (1945-1947-1949),
Instytut Pamięci Narodowej,
Warszawa 2022, 464 s.