Lublin: wręczono odznaczenia Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata

W wydarzeniu udział wzięli m.in. wojewoda lubelski, Przemysław Czarnek, bp Mieczysław Cisło, wójt Gminy Kurów, Stanisław Wójcicki, parlamentarzyści, przedstawiciele środowisk samorządowych, akademickich, służb mundurowych oraz organizacji żydowskich.

Podczas powitania ks. prof. Antoni Dębinski, rektor KUL przypomniał ogromny wkład Polaków w ratowanie Żydów podczas II wojny światowej. Mówiąc o ich odwadze zaznaczył: "Dowiedli, że w mrocznych czasach można być godnym miana człowieka".

Z kolei Hadass Nisan, attaché ds. kultury Ambasady Izraela w Polsce odczytała wiersz Wisławy Szymborskiej „Dłoń” i zaznaczyła, że utwór ten pokazuje wolność wyborów każdego człowieka.

– Jestem przekonana, że obecni członkowie rodzin mogą być dumni, że ich przodkowie wybrali, aby ziemię czynić niebem, nie piekłem. Dziękuję w imieniu współobywateli i państwa Izrael – mówiła.

Pośmiertnie medale „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata” otrzymali: Stanisław i Feliksa Gajda, Jan Kulik i jego matka Marianna Kulik, Elżbieta Ważna, Edward Turek, Julianna i Władysław Sokół, Zdzisław Sokół, Jan Sokół, Antoni Kordowski, Stanisław Szeleźniak, Jan Molenda, Bronisława i Władysław Wójcik, Jan Pajurek.

Stanisław i Feliksa Gajda pomagali ukrywać się wielu Żydom zbiegłym z getta w Kurowie. Jedną z ocalałych dzięki nim osób jest Dina Rotsztein, która jako 15–letnia dziewczynka schroniła się w wykopanej dla niej przez Gajdów ziemiance.

Jan Kulik i jego matka Marianna przez dwa lata ukrywali Rajzel Dziencioł i jej ojca Szmuela, który zmarł w kryjówce. Kiedy po tym wydarzeniu Rajzel poważnie podupadła na zdroiu Jan Kulik w poszukiwaniu pomocy niósł ją na plecach do oddalonej o 7 km miejscowości. Po wyzwoleniu Rajzel wraz z Janem Kulikiem wyjechała do Łodzi, gdzie spotykało ich wiele prześladowań z powodu pochodzenia dziewczyny.

Elżbieta Ważna ocaliła życie Hany Spiseisen. Kobiety poznały podczas wojny w więzieniu, gdzie obie przebywały niesłusznie. Hana była torturowana przez gestapo i upokarzana przez wspołwięźniarki. Jedynie Elżbieta wyciągnęła do niej pomocną dłoń. Hana wyszła na wolność dzięki pomocy prawnika przekupionego przez Elżbietę. Następnie Polka ukrywała przyjaciółkę w swojej piwnicy przez dwa lata aż do zakończenia wojny.

Julianna i Władysław Sokół wraz z synami Zdzisławem i Janem przez rok ukrywali w piwnicy swojego domu 24 uciekinierów z getta w Żelechowie. Edward Turek, brat Julianny przez cały ten czas pomagał im we wszelkich trudnościach związanych z misją. W czerwcu 1944 r. większość Żydów zostala zamordowana przez uzbrojonych Polaków, którzy wtargnęli do gospodarstwa Sokołów. Na skutek tego Władysław został rozstrzelany przez gestapo.

Podczas wręczania nagrody głos zbrał John Korn, potomek ocalałych.

– Dziś na świecie żyje ok. 140 osób, które są potomkami uratowanych rodzin. Nie byłoby nas dzisiaj tutaj, gdyby nie odwaga Edwarda Turka i rodziny Sokół. Byli niezwykli, bo nie tylko wiedzieli co należy zrobić, ale zrobili to z narażeniem życia – powiedział.

Antoni Kordowski, Stanisław Szeleźniak, Jan Molenda, Bronisława i Władysław Wójcik, Jan Pajórek uratowali podczas II wojny światowej Samuela Chanesmana oraz jego syna Josefa. Antoni Kordowski pomagał wielu Żydom z Kurowa. Ukrywał też Chanesmanów. Następnie schronili się oni u Stanisława Szeleźniaka, przedwojennego wójta gminy Kurów. Później przebywali w ukryciu w gospodarstwie Jana Molendy. Później znaleźli pomoc w gospodrstwie Wójcików. Końca okupacji doczekali w kryjówce w stercie słomy w gospodarstwie Jana Pajurka.

Do rodzin odznaczonych Polaków list dziękczynny skierował Alan Chanesman z rodziną, wnuk i syn ocalałych.

– To dzięki ich niewiarygodnym czynom miłosierdzia możemy żyć my i przyszłe pokolenia po nas – napisał.

Na zakończenie w imieniu odznaczonych rodzin głos zabrali Barbara Czajowska oraz Zbigniew Muszczak. Podziękowali organizatorom oraz inicjatorom uroczystości za pielęgnowanie i przekazywanie pamięci o zasłużonych Polakach kolejnym pokoleniom.

Jako ostatnia głos zabrała Aya Nehema, uczennica liceum w Tel Avivie, którego uczniowie uświetnili uroczystość krótkim występem muzycznym.

– Dzisiaj mając na uwadze to, co wydarzyło się w czasie wojny, ale też pewne tendencje do pobudzania nienawiści wśród ludzi, wśród narodów, które dziś nam towarzyszą musimy przypominać sobie o Sprawiedliwych, o tym, czego dokonali i w pewnym sensie starać się iść w ich ślady – mówiła uczennica.

Bp Mieczysław Cisło podczas rozmowy z KAI zaznaczył: – Cieszę się, że mogę być tu dzisiaj nie w kontekście pomników pomordowanych Żydów, ale w kontekście bohaterów polskich, którzy ich ratowali. Dzisiejsze spotkanie jest spotkaniem modelowym, które powinno służyć innym za wzór dla kształtowania relacji polsko–żydowskich.

Medal „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata” jest najwyższym izraelskim odznaczeniem cywilnym przyznawanym od 1963 r. przez Instytut Yad Vashem w Jerozolimie Bohaterom, którzy z narażeniem życia i bezinteresownie nieśli pomoc prześladowanym Żydom podczas II wojny światowej. Odznaczenie do dnia 1 stycznia 2017 r. otrzymało 26 513 osób, w tym 6 706 Polaków.