Lato w Belfaście

Niedawno pisałem w „Idziemy” o ekranizacji powieści Agaty Christie „Śmierć na Nilu” – filmu zrealizowanego przez znakomitego brytyjskiego aktora i reżysera Kennetha Branagha. Artysta ten znany był głównie ze znakomitych teatralnych i filmowych adaptacji dzieł Szekspira. Uznawany jest w pewnym sensie za następcę Laurence’a Oliviera, autora klasycznych, niezapomnianych filmów „szekspirowskich”, w tym ekranizacji „Hamleta”. Jednak ostatnio Branagh odszedł od Szekspira.

Po wspomnianej „Śmierci na Nilu” wszedł na ekrany kameralny dramat „Belfast”, utwór pozostający na antypodach adaptacji powieści Christie. Jego akcja rozgrywa się latem 1969 r., kiedy amerykańska wyprawa Apollo 11 dotarła na księżyc. W Belfaście, mieście w Irlandii Północnej, zamieszkanym przez irlandzkich katolików i brytyjskich protestantów, nagle wybuchły zamieszki. Protestanckie bojówki zaczęły atakować domy katolików. W konsekwencji tego obydwie społeczności, egzystujące dotąd we względnej zgodzie, zaczęły się od siebie oddalać, a życie miejscowych rodzin uległo erozji.

Ukazane w filmie wydarzenia oglądamy oczami dziewięcioletniego chłopca, pochodzącego z protestanckiej, robotniczej rodziny od lat mieszkającej w Belfaście. Rezolutny i inteligentny Buddy nie może zrozumieć, skąd bierze się nienawiść młodzieżowych protestanckich bojówek do katolików. Nikt mu bowiem nie wyjaśnił tła tego historycznego, religijnego i narodowego konfliktu trwającego przecież od czasu odzyskania przez Irlandię niepodległości po brytyjskiej niewoli. Matka chłopca czule się nim opiekuje, pracujący doraźnie w Londynie ojciec wydaje się rozdarty między Anglią a rodzinnym Belfastem, zaś starzy dziadkowie starają się podtrzymywać wymierającą miejscową tradycję obyczajową i kulturową.

Sytuacja staje się coraz bardziej dramatyczna i dochodzi do momentu podjęcia przez rodzinę decyzji o wyjeździe do Anglii. Pochodzący z Belfastu autor tego czarno-białego filmu ukazuje wszystkie kolejne wydarzenia na przemian z nostalgią, czułością, humorem i dramatyzmem. Buddy broni się przed wyjazdem, jak może, spędza bowiem czas na nauce i oglądaniu ulubionych filmów, głównie westernów. Ponadto boi się stracić przyjaciół, a zwłaszcza sympatii katolickiej koleżanki.

Jak wspomniałem, „Belfast” jest świetnie zagranym kameralnym obrazem, w którym bohaterami nie są politycy, lecz zwyczajni mieszkańcy miasta. Jest to więc utwór daleki od publicystyki. Jednak może właśnie dlatego możemy emocjonalnie i po ludzku zrozumieć tło dramatycznego konfliktu w Irlandii Północnej, trwającego od ukazanych tu wydarzeń z 1969 r. niemal przez 30 lat (do podpisania pokoju), przepełnionego brutalnymi i krwawymi interwencjami Armii Brytyjskiej i terroryzmem Irlandzkiej Armii Republikańskiej. Film został nagrodzony Złotymi Globami i nominowany do Oscarów w siedmiu kategoriach. Wydaje się jednym z głównych kandydatów do tegorocznych nagród Amerykańskiej Akademii Filmowej.

„Belfast”, Wielka Brytania; 2021; reżyseria i scenariusz: Kenneth Branagh; aktorzy: Jude Hill, Caitriona Balfe, Judi Dench, Ciarán Hinds, Jamie Dornan i inni; dystrybucja: UIP Sp. z o. o.