Książki na wiosnę

Deborah Feldman. „Unorthodox. Jak porzuciłam świat ortodoksyjnych Żydów”, przekład Kamila Slawinski, Wydawnictwo Poradnia K, Warszawa 2017

Niesłychane wprost opowieści młodej kobiety, która w wieku 24 lat – w roku 2010 – odeszła ze społeczności węgierskich chasydów kultywujących na obrzeżach Nowego Jorku zwyczaje i tradycje środkowoeuropejskiego sztetla sprzed wieków. Także mama autorki – ściągnięta kiedyś z Anglii – odeszła od tego niepojętego dla niej stylu życia. W domu dziadków autorki mówi się tylko w jidysz, a radio pojawia się dopiero po ataku na WTC 11 września! Autorka mając 17 lat została wyswatana i wyszła za mąż za nieznanego jej wcześniej chasyda. Stopniowo dojrzewa do buntu i przechodzi na „amerykańską” stronę. Głęboko w tle pojawia się związek lesbijski, co każe zadać pytanie o – być może – zadaną autorce poprawność polityczną tej fascynującej opowieści. Książka znalazła się na liście bestsellerów „New York Timesa”.

Katarzyna Kwiatkowska, „Zgubna trucizna”, Znak, Kraków 2017

Podobnie jak poprzednią książkę, tak i tę rewelacyjnie się czyta, ze zgoła innych powodów, bo to z kolei klasyczny kryminał. Ale autorka – za co powinna dostać odrębną nagrodę – umieszcza akcję w realiach Poznania 1901 roku, gdzie patriotyczne koła polskie budują biznes (Hotel Bazar, dziś Kulczyk) i usługi, a siły złowrogiego Bismarcka uruchamiają przeciw nim sprawną machinę prowokacji. Ale nie to stanowi o sensacyjnym wątku kryminalnym z fałszowanymi banknotami banku Rzeszy, w którym prym wiodą przystojny detektyw z znanego roku Morawskich i piękna polska patriotka. Występują także „sam” dr Franciszek Chłapowski, twórca ruchu spółdzielczego ks. Piotr Wawrzyniak i inne postaci historyczne.

Piotr Zaremba, „Zgliszcza. Opowieści pojałtańskie”, Zysk i S-ka, Poznań 2017

Jeszcze jedna powieść i też historyczne postaci od 1945 do 1957 roku: Stanisław Mikołajczyk i Stefan Korboński oraz PSL pełne nadziei, Rosjanie, Luna Brystygierowa i inni żądni władzy totalnej komuniści, anatomia sfałszowanych wyborów, matactwa i manipulacje, podłości i słabości, chwilami śmiech, częściej łzy. Dzieło literackie (867 stron!) znanego publicysty – i amerykanisty – czyta się z rosnącą ciekawością, bo czym innym są podręczniki historii, a czym innym powieść, która ożywia postaci historyczne. I intrygujące posłowie autora, który wyjaśnia, co w powieści jest prawdą.