29 marca
piątek
Wiktoryna, Helmuta, Eustachego
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

Jedynie prawda jest ciekawa

Ocena: 4.9
939

Antykomunista, którego książki wywoływały gwałtowne polemiki, jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy emigracyjnych – 120 lat temu urodził się Józef Mackiewicz.

fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Rozpoczynał się wiek XX. Imperium rosyjskie zdawało się być u szczytu swej potęgi, obejmując swym władaniem tereny Wszechrosji, Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Finlandzkie i ziemie niezliczonych plemion zamieszkujących tereny azjatyckie. Petersburg, dumna stolica, słynąca ze znakomitych akademii i rozsławiona przez wielkich poetów i pisarzy, zamieszkiwany był w tamtym czasie przez wielu Polaków. Tutaj przed 120 laty, 1 kwietnia 1902 r., urodził się jeden z największych polskich pisarzy i publicystów – Józef Mackiewicz. Całym swoim życiem, bogatym w rozmaite wydarzenia i pełnym różnych zwrotów, starał się ukazywać prawdę, za którą płacił wysoką cenę.

Ojciec Mackiewicza, pochodzący z polskiej rodziny szlacheckiej, prowadził w stolicy Rosji biznes winiarski. Pięć lat po narodzinach pisarza rodzina przeniosła się do Wilna. Nasz bohater wzrastał więc w środowisku otwartym, wielokulturowym i wielowyznaniowym, które stwarzało znacznie większe możliwości rozwoju ze względu na swój wielkomiejski charakter. Mackiewicz nie miał negatywnych skojarzeń związanych ze swoim dzieciństwem ani z państwem rosyjskim pod panowaniem carów. Dziwił się nawet, gdy krewni z Małopolski z politowaniem patrzyli na przybyszów z zaboru rosyjskiego. Być może pozytywne konotacje wiązały się z tym, że dzieciństwo Józefa i jego rodzeństwa można nazwać naprawdę szczęśliwym.

 


WYROK

W wieku młodzieńczym przyszły autor „Kontry” uczęszczał do wileńskiego gimnazjum Winogradowa i jako uczeń tej szkoły zaangażował się w wojnę polsko-bolszewicką. W bolszewikach i ideach komunizmu widział największe zagrożenie cywilizacyjne.

Po wojnie Mackiewicz trafił do Warszawy, gdzie studiował biologię na Uniwersytecie Warszawskim. Od roku 1921 do 1922 pracował w Narodowym Muzeum Przyrodniczym, by w 1923 r. – nie ukończywszy studiów – powrócić do Wilna, które jeszcze rok wcześniej było stolicą odrodzonego państwa litewskiego, a w 1922 r. znalazło się w granicach Rzeczypospolitej. Był więc to trudny czas dla zamieszkującej te tereny wielonarodowej ludności, którą trawiły nieustające konflikty. Mackiewicz z ogromnym szacunkiem podchodził zarówno do Polaków, jak i Litwinów oraz Białorusinów, uważając, że istnieje możliwość współistnienia tych narodów w ramach jednego państwa. Przez całe dwudziestolecie międzywojenne i w pierwszych latach II wojny światowej zależało mu na podkreślaniu kulturowej odrębności Litwy, z poszanowaniem jednak wspólnego dziedzictwa historycznego, które łączyło ją z Rzecząpospolitą. To nastawienie spotkało się z niezrozumieniem ze strony rodaków, które pogłębiła jego późniejsza praca w prolitewskiej „Gazecie Codziennej”, a następnie w sterowanym przez Niemców „Gońcu Codziennym”. Za to również otrzymał wyrok śmierci ze strony Armii Krajowej, który później został anulowany. Sprawa nigdy nie doczekała się, poza różnymi spekulacjami, przekonującego wyjaśnienia.

 


ŚWIADEK ZBRODNI

Na zaproszenie Niemców i za zgodą AK w 1943 r. Mackiewicz uczestniczył w ekshumacji ofiar zbrodni katyńskiej – polskich oficerów pomordowanych przez Sowietów. Wydarzenie to wywarło na pisarzu ogromne wrażenie, o czym zaświadczył w wielu publikacjach, zwłaszcza w książce „Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów”. Jego działania miały znaczący wpływ na ukazanie prawdy na temat losu polskich żołnierzy, którzy zostali pomordowani w Katyniu. Ta prawda okazała się zbyt niewygodna dla reprezentantów różnych stronnictw. Jak napisał Adam Fitas, Mackiewicz był „Pisarzem, który największego wroga widział w Polaku-bolszewiku, drugiego w kolejności w bolszewiku, a dopiero trzeciego w Niemcu”.

 


EMIGRACJA

W 1944 r. Józef Mackiewicz wraz z małżonką uciekli z Wilna przed Armią Czerwoną najpierw do Warszawy, następnie do Rzymu, gdzie Mackiewicz napisał wspomnianą już książkę o mordzie katyńskim oraz udokumentował zbrodnię w Ponarach pod Wilnem. W 1947 r. wyjechał do Londynu, gdzie spędził następne osiem lat, by w 1955 r. przenieść się już na stałe do Monachium. Pozostał tam aż do śmierci 31  stycznia 1985 r. Urna z prochami Józefa Mackiewicza spoczęła na cmentarzu przy kościele św. Andrzeja Boboli w Londynie. W czerwcu 1985 r. Barbara Toporska, małżonka Mackiewicza, spoczęła w grobowcu obok niego.

Postać polskiego pisarza i publicysty, który był przeciwnikiem wszelkich totalitaryzmów, wciąż budzi emocje wśród historyków, sprzeczających się o szczegóły dotyczące jego życia. Bezkompromisowe dążenie do prawdy, w myśl stwierdzenia „jedynie prawda jest ciekawa”, było cechą znamionującą całe życie. Józef Mackiewicz opublikował osiem powieści, tom nowel, trzy książki publicystyczne, kilka broszur i dwa tomy wspomnień. Najważniejszą częścią jego twórczości są powieści. Swoje dzieła opierał na wiedzy historycznej, posługując się dokumentami czy relacjami. Jego twórczość wywoływała gwałtowne polemiki, jak np. powieść „Lewa wolna”, podważająca legendę Józefa Piłsudskiego.

Był znany na całym świecie, jego książki przetłumaczono na wiele języków. Otrzymał wiele odznaczeń i wyróżnień, zgłaszano jego kandydaturę do Nagrody Nobla. Od 2002 r. w Warszawie przyznawana jest nagroda literacka jego imienia, powstały o nim także filmy i reportaże.

Rok 2022 w związku z przypadającą 120. rocznicą urodzin pisarza został ogłoszony w Polsce i na Litwie rokiem Józefa Mackiewicza.

PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:
- Reklama -

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 29 marca

Wielki Piątek
Dla nas Chrystus stał się posłusznym aż do śmierci, i to śmierci krzyżowej.
Dlatego Bóg wywyższył Go nad wszystko i darował Mu imię ponad wszelkie imię.

+ Czytania liturgiczne (rok B, II): J 18, 1 – 19, 42
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter