Holokaust i nowa Polska

Przedstawiano go jako nowe słowo na temat Holokaustu. Reżyser, grający w filmie główną rolę, miał w pewnym stopniu zweryfikować obraz Polski, jaki pojawiał się zazwyczaj w ekranowych dziełach o wycieczkach Żydów do naszego kraju. Polska była w nich ukazywana jako państwo niemal przeklęte, gdzie mieszkają nieprzyjemni ludzie, łagodnie rzecz ujmując. Żydzi odwiedzający w Polsce obozy zagłady nie mieli styczności z Polakami. Dotyczyło to zwłaszcza młodzieżowych grup z Izraela, które jechały do Auschwitz w towarzystwie uzbrojonych żandarmów izraelskich. Od niedawna sytuacja ta miała się zmienić. Miejmy nadzieję.

W „Prawdziwym bólu” obraz Polski wydaje się odmienny od wspomnianych wyżej pesymistycznych wizji. Dwóch młodych amerykańskich Żydów przyjeżdża do Polski z wycieczką szlakiem Holokaustu. Początkowo grupa zmierza do Lublina, na Majdanek. Dawid i Benji mają jednak własny plan. Nieustannie dyskutując na temat Zagłady z punktu widzenia młodego żydowskiego pokolenia, urywają się z wycieczki i jadą do pobliskiego Krasnegostawu, gdzie przed wojną mieszkała babcia Dawida. Odwiedzenie jej domu jest zatem prawdziwym celem wyprawy.

Na czym polega nowość filmu „Prawdziwy ból”? Chodzi zapewne o to, że Polska jako tło akcji została tu ukazana pozytywnie. Oglądamy zwyczajny kraj europejski, z sympatycznymi ludźmi, bezpiecznymi hotelami i pociągami, niemal jak z ulotki reklamowej. Bohaterowie filmu nie muszą się niczego bać, zachowują się zupełnie swobodnie, w środkach komunikacji i na ulicach głośno gadają, co myślą. Po wizycie w domu babci Dawida, gdzie dziś zamieszkuje jakaś stara kobieta, wracają do Nowego Jorku i życie toczy się dalej.

Nasuwa się pytanie, jaka jest rzeczywista wymowa filmu, ciekawej mieszanki komedii i dramatu. Autorom nie chodziło raczej o nakręcenie utworu o krajoznawczej wycieczce po Polsce. Jesse Eisenberg mówił w wywiadach, zapewne szczerze, że chciał tu pogodzić dwie sprawy: kontynuować dialog o Holokauście w nowy sposób, bez nadmiernego celebrowania i patosu, oraz przybliżyć Amerykanom prawdziwą Polskę jako normalny kraj europejski, a nie cmentarzysko Żydów. W jednym wywiadzie powiedział nawet, że chciał nakręcić „list miłosny do Polski”! Ciekawe, czy „Prawdziwy ból” będzie wywierał pozytywny wpływ na innych twórców zachodnich podejmujących tematykę Holokaustu. Czas pokaże. Film do krytycznego przemyślenia.

„Prawdziwy ból” (A Real Pain), USA, 2024. Reżyseria: Jesse Eisenberg. Wykonawcy: Jesse Eisenberg, Kieran Culkin, Jennifer Grey i inni. Dystrybucja: Disney Poland