Festiwal wolności

Od 27 do 30 września potrwa 15. Festiwal NNW. Mnie najbardziej zainteresował wątek dzieci robotnic przymusowych…

Margot Loehr z Hamburga trafiła na metryki śmierci 418 niemowląt – dzieci polskich robotnic przymusowych z czasów II wojny światowej; zaczęła dochodzić prawdy i upamiętniać miejsca mordów na ofiarach Niemców. Z jej badań korzysta reżyserka Aneta Barcik. Obie będą opowiadać o tym z naszej sceny podczas Pitching Forum, starając się zainteresować tematem inwestorów i dystrybutorów telewizyjnych. W podobnym klimacie utrzymany jest japoński dokument, w którym syn operatora filmów propagandowych okresu II wojny światowej po latach odkrył archiwa filmowe, a tym samym nieznaną mu rodzinną historię.

Często się zdarza, że droga ciekawych projektów filmowych na ekrany prowadzi przez festiwal?

Tak było np. z „Królową garów” Magdaleny Wleklik – historią o najpoczytniejszej międzywojennej autorce książek kulinarnych Lucynie Ćwierczakiewiczowej. Scenariusz otrzymał wyróżnienie u nas i wygrał inne prestiżowe polskie konkursy; ostatecznie pozyskał producenta i film powstaje. Podobne są losy filmu „Ostatni Duch” o ks. Stanisławie Brzósce i powstaniu styczniowym, autorstwa Tadeusza Syki. Projekt – niemal od nowa pisany pod okiem naszych opiekunów w ramach Akademii Filmowej Festiwalu NNW – pozyskał wsparcie m.in. PISF i jest już po zdjęciach.

Co jeszcze nowego na festiwalu?

W tym roku pod skrzydła bierzemy animację, do czego zmotywowała nas trudna sytuacja środowiska w Polsce, ale i setna rocznica urodzin Władysława Nehrebeckiego – twórcy Bolka i Lolka. Zapowiada się z tej okazji prawdziwa gratka dla fanów tej dziedziny sztuki. Tegorocznym gościem i jurorem w konkursie filmów fabularnych będzie Japończyk Ken Takahashi, który łączy kino historyczne z anime i grami komputerowymi. Nowością jest też Market Filmowy, podczas którego zaprezentujemy wartościowe filmy historyczne, dotąd nieemitowane. Chcemy w ten sposób łączyć producentów z dystrybutorami z Polski i świata.

Festiwal łączy też tych, dla których jedną z najważniejszych wartości jest wolność. W jaki sposób wybrzmi ten wątek?

Jest obecny w plakacie Wojciecha Korkucia, który ukazuje proces wydostawania się z kokonu zniewolenia, bo wielu ludzi wciąż tkwi w niewoli przemocy czy złowrogich ideologii. Hasłem przewodnim są słowa patrona honorowego pierwszej edycji naszego festiwalu, śp. Janusza Krupskiego. We wstępniaku pierwszego numeru „Spotkań. Niezależnego pisma młodych katolików” z 1977 r. pisał, że celem tworzących je opozycjonistów jest „Wolna Polska w Wolnym Świecie”. Stawiał również warunek: „Bez niepodległości narodów ze Związku Radzieckiego nie odzyskamy i nie utrzymamy własnej niezależności”. 

Prezentowane na festiwalu filmy z Polski, Czech, Węgier, Bułgarii, Rumunii, Mołdawii czy Niemiec są zbiorowym portretem krajów, które latami mierzyły się z sowiecką okupacją. Także wiele dyskusji skupionych będzie na tym, jak opowiadać światu o totalitaryzmach. Będą to głosy nie tylko z Polski, ale także Polaków, którzy za granicą upowszechniają wiedzę na ten temat, jak choćby twórcy Muzeum Komunizmu w Waszyngtonie czy Jerzy Majcherczyk, który opowiadając w 1982 r. w Peru o stanie wojennym i Solidarności, demolował tamtejsze myślenie o komunizmie. 

Jakich świadków historii uhonorują w tym roku organizatorzy festiwalu?

W przeciwieństwie do nagrody Sygnet Niepodległości, wręczanej walczącym o wolność z bronią w ręku, nagroda Drzwi do Wolności docenia tych, którzy w trudnych czasach mieli odwagę nieść pomoc czy umożliwić działalność aktywnym opozycjonistom, jak chociażby Jadwiga Morawiecka – żona Kornela – czy Izabela Szeremietiew – żona Romualda.

Wśród laureatów pojawi się też siostra Andrzeja Poczobuta, która odbierze nagrodę w jego imieniu, Edward Janus – stoczniowiec, który w stanie wojennym zorganizował 1 maja kontrmanifestację pod komitetem wojewódzkim, a także Stanislav Aseyev – ukraiński filozof i dziennikarz, porwany w 2017 r. i więziony przez trzy lata w rosyjskim obozie koncentracyjnym. Ekranizacją spisanych przez niego wspomnień jest film „Świetlista droga”, który zostanie pokazany na Festiwalu NNW.

Festiwal, choć nadal wierny swojej idei, nie jest taki sam, jak 15 lat temu. Jakie przeszedł zmiany?

To już nie tylko pokazy filmów, ale także owocne dyskusje i warsztaty branżowe, spotkania ze świadkami historii. Wyszliśmy także poza ramy czasowe 1944–1989, których pierwotnie dotyczył. Coraz częściej też w jego nazwie NNW – Niepokorni Niezłomni Wyklęci – Wyklętych stosujemy wymiennie z Wolnymi, co czyni festiwal bardziej uniwersalnym i otwiera na tematykę międzynarodową. Polska historia i nasz gen wolności są wyjątkowe, ale dzięki zagranicznym produkcjom mamy możliwość zobaczyć, że w wielu doświadczeniach nie jesteśmy odosobnieni. Dzięki spotkaniom z twórcami z zagranicy możemy też naszą narrację i historię ponieść w świat.