Oglądanie filmu „Niewinne” w reżyserii francuskiej reżyserki Anne Fontaine dla polskich widzów katolickich będzie z pewnością wyzwaniem.
Autorka przedstawia bowiem drastyczną opowieść o mało znanych wydarzeniach, jakie rozgrywały się w 1945 r. podczas końcowych miesięcy ofensywy Armii Czerwonej na terenie Polski. Zdarzały się wówczas gwałty popełniane przez czerwonoarmistów na polskich zakonnicach. O takim przypadku opowiadają właśnie twórcy tego polsko-francuskiego filmu. Historia oparta została na wydarzeniach, w których uczestniczyła młoda francuska lekarka pracująca w wojskowej francuskiej misji zajmującej się odsyłaniem rodaków do Francji.
Mathilde została wezwana do pobliskiego klasztoru w celu udzielenia pomocy pewnej zakonnicy. Okazało się, że po niedawnym zbiorowym gwałcie kilka zakonnic będzie rodziło dzieci. Matka przełożona z siostrą Marią usiłują pomóc siostrom, jednocześnie szanując reguły zakonne i zachowując dyskrecję z uwagi na zewnętrzne zagrożenia. Francuska lekarka, osoba niewierząca, stara się więc pomagać siostrom w tej szekspirowskiej sytuacji, jednocześnie usiłując zrozumieć dramatyczną sytuację, zdawać by się mogło, przerastającą wyobraźnię i siły człowieka.
Anna Fontaine opowiada tę historię z szacunkiem dla wrażliwości katolickich reguł zakonnych, starając się zrozumieć racje wszystkich bohaterek. Pomagają jej w tym znakomite polskie aktorki, głównie Agata Buzek, Agata Kulesza i Joanna Kulig. Jednak należy zadać pytanie, czy filmowy obraz we wszystkim jest zgodny z historycznymi faktami. Rzecz wydaje się trudna do sprawdzenia z uwagi na szczupłość autentycznych relacji. W materiałach promocyjnych znalazła się informacja, że rzeczywista bohaterka tamtych wydarzeń (nieco starsza od filmowej) zmarła w Sochaczewie w niewyjaśnionych okolicznościach w 1946 r. W filmie Mathilde wyjeżdża do Berlina; mówi o sobie, że pochodzi z robotniczej rodziny komunistycznej. Nie znajdujemy jednak żadnej jej refleksji na temat nacierającego komunizmu. Z kolei francuski lekarz żydowskiego pochodzenia nienawidzi Polski i Polaków za to tylko, że – jak mówi – Żydzi ginęli w getcie warszawskim; kiedy jednak trzeba pomóc pacjentkom, staje na wysokości zadania. Wątek nienawiści także nie zostaje rozwinięty. Dziwi przy tym niemal tendencyjnie pokazana bezradność zakonnic, które nie mogą liczyć na żadną pomoc czynników kościelnych. Reżyserka filmu, mimo dobrej woli, nie wyszła więc poza hołubione przez francuskie elity kulturalne stereotypy na temat Polski.
„Niewinne”, Polska/Francja, 2016. Reżyseria: Anne Fontaine. Wykonawcy: Lou de Laage, Agata Buzek, Agata Kulesza, Vincent Macaigne, Joanna Kulig, Eliza Rycembel, Katarzyna Dąbrowska i inni. Dystrybucja: Kino Świat.
Komentarz rzecznika Konferencji Episkopatu Polski do filmu
 |
Mirosław Winiarczyk |
Co? Gdzie? Kiedy?
