Jego twórczość jest z jednej strony wyrzutem sumienia dla wszystkich, którzy sprzedają swe człowieczeństwo, a z drugiej nadzieją dla tych, którzy popadają w rozpacz - pisał prof. UKSW ks. Janusz Balicki o Krzysztofie Zanussim. Twórca m.in. "Barw ochronnych" i "Iluminacji" kończy w poniedziałek 80 lat.
Zapytany o swoich mistrzów kina, Zanussi wskazuje m.in. Luchino Viscontiego i Federico Felliniego. Za minimalizm i ascezę ceni Roberta Bressona. Numerem jeden jest dla niego Ingmar Bergman, szwedzki mistrz, który z filmów autorskich uczynił jeden z punktów szczytowych w całym dorobku światowego kina. Jak otwarcie przyznaje, gdyby w młodości nie obejrzał filmów Bergmana, pewnie nie zdecydowałby się zostać twórcą filmowym. "To był autor od początku do końca. Zupełnie inaczej uprawiał ten zawód niż powszechnie go uprawiano. Takie uprawianie tego zawodu sobie wymarzyłem i do tej pory myślę, że największą szansą, jaką kino może dać, jest robienie filmów, które się samemu wymyśliło, przeżyło, które są osobistą spowiedzią" – powiedział w programie "Mój gust filmowy" serwisu Filmweb.
Krzysztof Zanussi przyszedł na świat 17 czerwca 1939 r. w Warszawie. Dziś uważany jest powszechnie za jednego z najważniejszych i najbardziej utytułowanych polskich filmowców, ale w młodości długo nie mógł zdecydować się, jaką drogę chciałby obrać w życiu. Jego ojciec Jerzy, inżynier budowlany włoskiego pochodzenia, pragnął, by syn poszedł w jego ślady. Oparciem dla nastoletniego Krzysztofa była matka Wanda, która powtarzała mu, żeby szukał tak długo, aż znajdzie właściwą ścieżkę. Przez pewien czas była nią fizyka, którą studiował na Uniwersytecie Warszawskim. Jak wspominał po latach, kierunek ten porzucił, gdy uświadomił sobie, że nigdy nie zostanie laureatem Nagrody Nobla. Ambicja skierowała go ku filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Ale i tę drogę ostatecznie porzucił na rzecz studiów reżyserskich. Łódzką Filmówkę ukończył w 1966 r. Rok wcześniej, w 1965 r. nakręcił etiudę szkolną "Śmierć prowincjała", za którą otrzymał kilka istotnych nagród, m.in. na festiwalach w Wenecji, Mannheim i Moskwie.
Od samego początku w twórczości Krzysztofa Zanussiego dominowała tematyka moralna, filozoficzna i psychologiczna. Do jego najważniejszych filmów z lat 60. i 70. zaliczają się "Struktura kryształu" (1969 r.), opisująca losy dwóch kolegów z uniwersytetu, "Za ścianą" (1971 r.), "Iluminacja" (1972 r., uhonorowana główną nagrodą na festiwalu w Locarno) portretująca fizyka nękanego poczuciem egzystencjalnej pustki, "Bilans kwartalny" (1974 r., nominowany do Złotego Niedźwiedzia w Berlinie), "Barwy ochronne" (1976 r.) z wielką rolą Zbigniewa Zapasiewicza, uważane za jeden z najważniejszych filmów kina moralnego niepokoju, prekursorski dla całego nurtu, oraz "Spirala" (1978 r.), za którą Zanussi został uhonorowany Nagrodą Jury Ekumenicznego podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Cannes.
W 1980 r. artysta zrealizował "Constans", zaliczany do klasyki polskiego kina psychologicznego. Obraz został nagrodzony Nagrodą Jury oraz Nagrodą Jury Ekumenicznego podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Cannes. W tym samym roku reżyser zrealizował "Kontrakt", który przyniósł mu Nagrodę Katolickiego Biura Filmowego (OCIC) i Nagrodę Funduszu Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF) podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji.
Istotne miejsce w reżyserskim dorobku Zanussiego zajmują również na poły autobiograficzny "Cwał" (1995 r.), w którym główną rolę zagrała najważniejsza aktorka jego kina Maja Komorowska, nagrodzone Orłami w 2001 r. m.in. w kategoriach najlepszy film, reżyseria, scenariusz oraz muzyka "Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową" ze Zbigniewem Zapasiewiczem (2000 r.), a także "Persona non grata" (2005) z udziałem m.in. Zapasiewicza, Jerzego Stuhra oraz Andrzeja Chyry.
.jpg&w=624&h=543)
Co? Gdzie? Kiedy?
