Wojsko papieża

Powołana w 1801 Guardia Nobile wywodzi się z najstarszego z Papieskich Korpusów Zbrojnych Guardia d’Onore di Sua Santità (Gwardia Honorowa Jego Świątobliwości), od motu proprio Pontificalis domus z 28 marca 1968 r. zwana il Corpo della Guardia Palatina Pontificia. Została powołana w 1485 r. przez Innocentego VIII jako Guardia dei Cavalleggeri. Razem z Cavalieri di Guardia di Nostro Signore, zwanymi potocznie Lance spezzate, ustanowione zostały przez senat i lud rzymski w 1555 r. ku czci Pawła IV. Stanowiły zarodek Guardia Nobile del Corpo di Nostro Signore, ustanowionej 11 maja 1801 r. przez Piusa VII. Od tamtego czasu do rozwiązania podlegała ona organizacyjnie i administracyjnie kardynałowi sekretarzowi stanu, a ze względu na podział służby – prefektowi Pałacu Apostolskiego (dziś prefekt Domu Papieskiego). Pełniła służbę honorową podczas uroczystości papieskich o charakterze reprezentacyjnym. Gdy mowa o Sacco di Roma, dziś wspomina się jedynie heroizm gwardzistów szwajcarskich, którzy uprowadzili Klemensa VII bezpiecznie do Zamku Anioła; śmierć poniosło wtedy 147 z 189 członków gwardii. Ale nikt specjalnie nie wspomina, że Cavalleggeri, widząc, że papież znalazł bezpieczne schronienie w zamku, dołączyli do innych w obronie Grobu Apostołów i wszyscy ponieśli śmierć.

Natomiast Guardia Palatina d’Onore została utworzona w 1850 r. przez Piusa IX z połączonych dwóch korpusów: Milizia Urbana oraz Civica Scelta, które liczyły kilka wieków historii. Ostatni ich regulamin sformułował Pius XI w 1934 r. Składała się z dwóch batalionów wolontariuszy liczących ok. pięciuset członków. Ich służba wiązała się z „obroną i ozdobą osoby Ojca Świętego oraz jego zamieszkania”. Również podlegała kardynałowi sekretarzowi stanu i była do dyspozycji prefekta Pałacu Apostolskiego. Gwardia Palatyńska równie chlubnie zapisała się w wielu burzliwych okresach historii Rzymu XIX i XX w., chociażby w 1870 r. w obronie resztek Państwa Kościelnego czy podczas II wojny światowej, kiedy to ponownie korpus wrócił do swojego zaangażowania militarnego, zbrojnie ochraniając granice Państwa Watykańskiego. W jej szeregi zwiększone do 1425 członków zostało zaciągniętych wielu rzymskich Żydów, by uchronić ich przed deportacją.

Na mocy paktów laterańskich Gwardia Palatyńska pełniła służbę w Bazylice św. Jana na Lateranie oraz w innych strefach eksterytorialnych Państwa Watykańskiego. W 1966 r. z okazji dorocznego święta 26 grudnia Guardia Palatina została odznaczona złotym medalem soboru za wzorową służbę podczas Soboru Watykańskiego II.

Rozwiązana Gwardia Palatyńska była symbolem przywiązania i wiernej służbie papieżowi i Kościołowi w mrocznych czasach walki. „Obecny czas, gdy sprawy ludzkie i boskie wydaja się prawie mieszać, wzburzone porywem rozwoju materialnego, jakby Bóg był nieobecny we współzawodnictwie narodów i spotkaniach rządzących, gdy inteligencja i wola zderzają się na stromym gruncie zamiarów i żądań; obecny czas wymaga wiernego przywiązania zakorzenionego i uporządkowanego we wnętrzu duszy” – w tych wzniosłych słowach podczas audiencji specjalnej w 1942 r. Pius XII podkreślał wartość służby gwardzistów. A Paweł VI w swojej pierwszej audiencji dla tej formacji odwołał się do duchowej spuścizny tradycji wiernej straży Następcy św. Piotra: „charakter wojskowy waszej profesji symbolizuje inną, tę realną, i jak nigdy konieczną w naszych czasach: służbę wojskową katolicką, która bardzo potrzebuje tych, którzy ją pełnią ze szlachetnością ducha, prestiżem społecznym, wierną harmonią, hojnym posłuszeństwem, niezwykłą odwagą”.

MUNDUR NA GARNITUR

Spuściznę gwardzistów kontynuuje powołane przy Stolicy Apostolskiej rok po słynnym rozwiązaniu Papieskich Korpusów Zbrojnych Associazione SS. Pietro e Paolo (Stowarzyszenie Świętych Piotra i Pawła). Jego członkowie, wyłącznie mężczyźni, wspierają gwardzistów i żandarmów w służbie podczas uroczystości papieskich. Najstarsi byli gwardziści szwajcarscy pamiętają wspólną z nimi służbę.

Do dziś zachował się podział, iż Papieska Gwardia Szwajcarska podlega Sekretariatowi Stanu, a Żandarmeria Watykańska Gubernatoratowi Państwa Miasta Watykan. Żandarmi wrócili do swojej poprzedniej nazwy w 2002 r., za pontyfikatu Jana Pawła II, ponieważ ta z roku 1970 w niewystarczający sposób oddawała złożoność zadań i funkcji, jakie pełnią. Dziś również najbliżej ochraniający papieża nie pojawiają się w uroczystych mundurach, a jedynie w garniturach, jak ma to obecnie miejsce na świecie w przypadku wszystkich służb chroniących głowy państw.