Włocławski jubileusz

Aby zrozumieć kontekst powstania diecezji z siedzibą we Włocławku, trzeba sięgnąć do początków chrześcijaństwa na ziemiach polskich. Po przyjęciu chrztu przez Mieszka I rozpoczęła się chrystianizacja Polski. Pierwszą diecezję ustanowiono w Poznaniu w 968 r. Za panowania Bolesława Chrobrego powstała metropolia w Gnieźnie oraz podległe jej diecezje w Kołobrzegu (później Kruszwicy), Krakowie i Wrocławiu. W latach 30. XI w., w następstwie tzw. reakcji pogańskiej, zniszczono struktury administracji kościelnej. Zostały odbudowane za czasów Kazimierza Odnowiciela, a następnie Bolesława Śmiałego. Kolejne diecezje powstały w Płocku i Białogardzie. A po zniszczeniu Kruszwicy wskutek walk dynastycznych pod koniec XI w. siedziba tamtejszej diecezji została doraźnie przeniesiona do Włocławka.

OD XII W. DO DZIŚ

Bolesław Krzywousty, chcąc uregulować sprawy kościelne, zaprosił do Polski legata papieskiego Idziego z Tuskulum, który przebywał w Polsce w latach 1123–1125. Rezultatem jego działalności było powołanie do istnienia m.in. diecezji ze stolicą we Włocławku. Fakt ten potwierdza bulla „Quoties illud a nobis spetitur”, wydana przez papieża Eugeniusza III 4 kwietnia 1148 r. Diecezja obejmowała Pomorze Gdańskie i Kujawy Wschodnie. Wschodnią jej granicą była Wisła (z wyjątkiem kilku parafii na północ od Włocławka), na południu sięgała do Izbicy Kujawskiej, Kowala i Przedcza. Na zachodzie graniczyła z archidiecezją gnieźnieńską. Istnienie tej diecezji można podzielić na kilka faz organizacyjnych.

Diecezja kujawsko-pomorska istniała w latach 1123–1818 (prawie 700 lat) w granicach wyżej zakreślonych. Etap ten zakończyły rozbiory państwa i w rezultacie upadek Rzeczypospolitej. Następnie, na skutek postanowień kongresu wiedeńskiego, powstała diecezja kujawsko-kaliska, ostatecznie powołana bullą „Ex imposita nobis” z 30 czerwca 1818 r., uzupełniona przez bullę „De salutare animarum” z 16 lipca 1821 r. – obie wydał papież Pius VII. Na północy obejmowała Włocławek, na południu sięgała za Częstochowę, na wschodzie za Piotrków Trybunalski, a na zachodzie Kalisz. Była największa w Królestwie Polskim. W tym kształcie diecezja funkcjonowała nieco ponad sto lat (1818–1925).

Po odzyskaniu niepodległości postanowiono zreorganizować granice diecezji, dostosowując je do wymogów działalności duszpasterskiej. W oparciu o bullę „Vixdum Poloniae unitas”, wydaną 28 października 1925 r. przez papieża Piusa XI, powstała diecezja nazywana włocławską. W tej fazie diecezja była zdecydowanie mniejsza. Składały się na nią: na północy – tereny zawiślańskie (powiat lipnowski i częściowo toruński), na południu – ziemie na południe od Sieradza, Zduńskiej Woli i Kalisza, na zachodzie – dekanaty zagórowski, słupecki i kleczewski, na wschodzie – dekanat kłodawski.

Zmiana nastąpiła w wyniku wydania przez papieża Jana Pawła II bulli „Totus Tuus Poloniae populus” z 25 marca 1992 r. W dwóch etapach terytorium diecezji zmniejszono: w roku 1992 odeszły z diecezji dekanaty: błaszkowski, kaliski I, kaliski II, koźminkowski, stawiszyński i złoczewski, a w roku 2004 – goliński, kleczewski, słupecki, zagórowski.

W roku 2015 bp Wiesław Alojzy Mering podzielił teren diecezji na następujące dekanaty: włocławski I, włocławski II, aleksandrowski, bądkowski, brzeski, chodecki, czernikowski, dobrski, izbicki, kłodawski, kolski, koniński I, koniński II, koniński III, kościelecki, kowalski, lipnowski, lubicki, lubraniecki, nieszawski, piotrkowski, radziejowski, sieradzki I, sieradzki II, sompoleński, szadkowski, szpetalski, ślesiński, tuliszkowski, turecki, uniejowski, warcki, zduńskowolski.

WAŻNE POSTACI

Diecezję tworzą ludzie – zarówno ci, którzy kierowali życiem wspólnotowym, jak i wszyscy dążący do osiągnięcia zbawienia. Poniżej kilka postaci, które nadawały diecezji charakterystyczny dla niej rys.

Biskup Werner – otrzymał od papieża Eugeniusza III bullę protekcyjną dla diecezji włocławskiej.

Biskup Maciej Gołańczewski – obrońca diecezji przed Krzyżakami (jego wojska uczestniczyły w bitwie pod Płowcami). Po zniszczeniu Włocławka (wraz z katedrą) przez Krzyżaków rozpoczął odbudowę miasta, w 1331 r. wystawił kościół św. Witalisa i poświęcił kamień węgielny pod budowę obecnej katedry (25 marca 1340 r.).

Biskup Stanisław Karnkowski – założyciel Seminarium Duchownego we Włocławku, które erygował 18 sierpnia 1569 r. To on koronował króla Stefana Batorego, a w roku 1577 podejmował go we Włocławku.

Biskup Hieronim Rozdrażewski – humanista i przyjaciel królów, wychowywany na dworze króla Francji Henryka II. Studiował na Sorbonie, w Ingolstadzie, władał biegle kilkoma językami. Święceń kapłańskich udzielił mu papież Pius V. W diecezji troszczył się o szkoły i opiekę nad chorymi. Miał bliskie kontakty z królami: Henrykiem Walezym, Stefanem Batorym i Zygmuntem III Wazą, którego dwukrotnie podejmował we Włocławku (1587, 1593). Zmarł w Rzymie w 1600 r., został pochowany w tamtejszym kościele Il Gesù.

Franciszka Rakowska – współzałożycielka, wraz z bp. Wojciechem Owczarkiem, Zgromadzenia Sióstr Wspólnej Pracy od Niepokalanej Maryi. Tworzenie swojej wspólnoty rozpoczęła w 1889 r. W 1922 r. wspólnota zakonna została zatwierdzona przez biskupa włocławskiego, od 1983 r. – jako zgromadzenie na prawie papieskim. Zmarła w 1915 r., nie doczekawszy zatwierdzenia swojej wspólnoty.

Biskup Stanisław Kazimierz Zdzitowiecki – wizjoner troszczący się o przygotowanie elit dla odradzającej się Polski. Troszczył się o poziom intelektualny duchowieństwa, dlatego zreorganizował Wyższe Seminarium Duchowne, założył Niższe Seminarium. Protektor włocławskich szkół średnich: Gimnazjum Żeńskiego Janiny Steinbokówny i Gimnazjum ks. Jana Długosza. Mentor ks. Idziego Radziszewskiego, założyciela Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Założyciel Księgarni Powszechnej, wydającej w diecezji 16 różnych czasopism (naukowych i popularnych).

Do tej grupy należy dołączyć świętych i błogosławionych związanych z diecezją. Patronem diecezji został św. Józef, opiekun Świętej Rodziny. Jest to także patron ludzi pracy: robotników i rzemieślników, w obrazie kaliskim szczególnie czczony przez kapłanów więźniów obozu koncentracyjnego w Dachau. Z diecezją są związani poprzez fakt urodzenia się na jej terenie: św. Maksymilian Kolbe (Zduńska Wola), św. Faustyna Kowalska (par. Świnice Warckie). Kolejna grupa to posługujący w diecezji: bł. kard. Stefan Wyszyński, bł. bp Michal Kozal, bł. ks. Henryk Kaczorowski (rektor seminarium), bł. Tadeusz Dulny i bł. Bronisław Kostkowski (alumni seminarium), bł. ks. Wincenty Matuszewski i bł. ks. Józef Kurzawa (męczennicy z Osięcin) oraz duszpasterze: bł. ks. Edward Grzymała, bł. ks. Dominik Jędrzejewski, bł. ks. Leon Nowakowski, bł. ks. Józef Straszewski (organizator i pierwszy proboszcz parafii św. Stanisława we Włocławku).

Poprzez fakt przebywania na jej terenie z diecezją związani są: św. Jan Paweł II (wielokrotnie przebywał jako biskup, a w 1991 r. jako papież), bł. ks. Jerzy Popiełuszko (męczeńska śmierć). Na terenie diecezji ze względu na zmiany terytorialne istnieje kult: Pięciu Braci Męczenników – Benedykta, Jana, Izaaka, Mateusza, Krystyna (Kazimierz Biskupi, Bieniszew), św. Bogumiła (Dobrów).

Niewątpliwie, jubileusz 900-lecia diecezji włocławskiej zachęca do zgłębiania wiedzy dotyczącej jej istnienia, zarówno w wymiarze instytucjonalnym, jak i osobowym. Potrzeba więc kolejnych badań naukowych przybliżających jej długie i bogate dzieje, ale również popularyzowania tej wiedzy wśród diecezjan, aby mieli większą świadomość przynależności do Kościoła zarówno diecezjalnego, jak i powszechnego.