Watykan: jezuici zamykają kolegium "Russicum"

Tak przynajmniej zapowiadają jezuici, którzy od początku prowadzą kolegium. Zajmowany przez nie budynek w Rzymie zamierzają przekazać sąsiadującemu z nim Papieskiemu Instytutowi Wschodniemu (PIO), też kierowanemu przez Towarzystwo Jezusowe. Placówka, która w przyszłym roku będzie obchodziła stulecie istnienia, planuje rozszerzyć swą działalność i zyskać rangę uniwersytetu.

Według włoskiego watykanisty Sandro Magistra, który na łamach dziennika „L’Espresso” ujawnił tę wiadomość, to właśnie nowy rektor PIO, kanadyjski jezuita pochodzenia ukraińskiego o. David Nazar dąży do rozbudowy Instytutu za wszelką cenę, nawet kosztem likwidacji tak zasłużonej placówki jak „Russicum”. Magister twierdzi, że rektor może liczyć na zrozumienie m.in. Kongregacji Kościołów Wschodnich, której prefekt kard. Leonardo Sandri jest wielkim kanclerzem Instytutu oraz Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan i samego papieża Franciszka, „nie mówiąc o zadowoleniu Patriarchatu Moskiewskiego i Kremla”.

Obecny patriarcha moskiewski Cyryl przez wiele lat był gościem „Russicum”, w którym zatrzymywał się, gdy jako młody ksiądz i teolog przybywał do Rzymu; wcześniej odwiedzał to miejsce jego patron i opiekun, metropolita leningradzki Nikodem, który był jego poprzednikiem na stanowisku przewodniczącego Wydziału Zewnętrznych Stosunków [obecnie Kontaktów] Kościelnych Patriarchatu Moskiewskiego.

Nikodem był znany ze swego zaangażowania ekumenicznego i wielkiej sympatii do Kościoła katolickiego i w prowadzonej przez jezuitów placówce czuł się jak u siebie w domu. Jako profesor Akademii Teologicznej w Leningradzie – swej stolicy biskupiej – zaprosił kiedyś na wykłady innego jezuitę, Hiszpana o. Miguela Arranza. Przyszli rosyjscy księża prawosławni mogli zaś wyjeżdżać na studia na uczelniach papieskich w Rzymie.

Tenże o. Arranz był później tłumaczem rozmowy Nikodema z nowo wybranym papieżem Janem Pawłem I w Watykanie 5 września 1978, podczas której niespełna 49-letni metropolita nagle zmarł na serce. Mimo różnych próśb a nawet nacisków jezuita nigdy nie ujawnił treści tej rozmowy.

W chwili śmierci Nikodema, stosunki Kościoła katolickiego z Patriarchatem Moskiewskim były bardzo ożywione i bliskie, a 29 grudnia 1969 r. Kościół rosyjski zgodził się nawet udzielać komunii katolikom, jeśli nie mieli oni możliwości przystąpić do tego sakramentu w swojej świątyni (których w ówczesnej Rosji prawie nie było). Ale po niespodziewanym zgonie metropolity nastąpiło znaczne ochłodzenie tych stosunków, a wielu prawosławnych rosyjskich, niechętnych zbliżeniu z katolikami i ekumenizmowi, widziało nawet w wydarzeniu w Watykanie karę Bożą, jaka spotkała hierarchę za te „herezje”.

Magister zwrócił ponadto uwagę, że włoski jezuita o. Antonio Spadaro, pisząc na łamach wydawanego przez swój zakon dwutygodnika „La Civiltà Cattolica” o historycznym spotkaniu papieża z patriarchą w Hawanie 12 lutego i o „wiośnie ekumenicznej” we wzajemnych stosunkach, nie wspomniał ani słowem o „Russicum”. Zdaniem publicysty można było odnieść wrażenie, jakby stosunki te nie miały żadnej przeszłości, co – jak podkreślił – było bardzo „w rewizjonistycznym stylu sowieckim, tak samo jak nieuchronne zamknięcie sławnego kolegium”.

Papieskie Kolegium „Russicum” pw. Św. Teresy od Dzieciątka Jezus powołał do życia 15 sierpnia 1929 Pius XI w obliczu wielkiego napływu do Rzymu emigrantów z bolszewickiej Rosji i wiadomości o prześladowaniach chrześcijan w tym kraju. Na powstanie placówki złożyli się wierni z całego świata, zwłaszcza z okazji ogłoszenia św. „Małej” Tereski patronką misji w maju 1927, a wcześniej jej kanonizacji w 1925. Od początku podstawowym zadaniem Kolegium było kształcenie księży katolickich, przede wszystkim obrządków wschodnich, z Rosji i pochodzenia rosyjskiego (i w ogóle wschodniosłowiańskiego), a także studia w zakresie obrzędowości, duchowości i kultury wschodniej.