Warszawska Pielgrzymka Piesza już na Jasnej Górze

Kompania prowadzona przez paulinów to matka wielu pielgrzymek diecezjalnych, dzięki której, zwłaszcza w czasach komunistycznych, ruch pątniczy przetrwał.

Jak przypomniał o. Marek Tomczyk, kierownik pielgrzymki, rysem charakterystycznym warszawskiej kompani jest przeżywanie nabożeństwa pokutnego przed wejściem na Jasną Górę. – To nabożeństwo przeżywamy na Przeprośnej Górce, jednamy się tam z Bogiem i ludźmi, wielu korzysta z sakramentu pojednania. Nie wyobrażamy sobie, by wejść do Matki w jakimś nieuporządkowanym stanie sumienia. To wspaniale, że na widok Jasnej Góry ludzie poczuwają się, że są nie godni, że sami nic nie znaczą i nic nie mogą dać światu a wszyscy liczymy na Jego łaskę – powiedział paulin.

Kierownik podkreślił, że „cała pielgrzymka, wyjątkowo spokojna w tym roku, była odkrywaniem Miłosierdzia, nie hurtem, ale w detalach codziennego życia”.

Wśród intencji modlitewnych zanoszonych przez warszawskich pielgrzymów było dziękczynienie za wizytę papieża Franciszka w Polsce, Światowe Dni Młodzieży, 1050.rocznicę chrztu Polski oraz 60. rocznicę Ślubów Jasnogórskich.

Pątnicy szli 9 dni pokonując 240 km. Wędrowali w kilku kolumnach: grupach zasadniczych, „15” młodzieżowych i „10” rodzinnych. Tradycyjnie ze stolicy Polski szli także obcokrajowcy m.in.: Białorusini, Serbowie, Ukraińcy i Węgrzy, a także spora grupa rodaków będących na emigracji.

Do odprawiających rekolekcje w drodze dołączyła ponad tysięczna rzesza tzw. duchowych pielgrzymów, czyli tych, którzy nie mogli wyruszyć fizycznie, ale zobowiązali się do codziennej łączności z pielgrzymami, udziału we Mszy św. i podejmowania dodatkowych wyrzeczeń. Prawie 400 osobową grupę duchową stanowili słuchacze Radia Jasna Góra, którzy przekroczą progi Jasnej Góry wraz z „15 purpurową” niosącą ich intencje.

Duchowi pielgrzymi zamiast tzw. wpisowego przynosili przybory szkolne, które zostaną przekazane biednym rodzinom, podopiecznym Jasnogórskiego Punktu Charytatywnego.

Warszawska Pielgrzymka Piesza nazywana także paulińską, początkami sięga XVIII w. i jest najstarszą wyruszającą ze stolicy. W 1711 r. Bractwo Pana Jezusa Pięciorańskiego przy paulińskim kościele św. Ducha w Warszawie poprowadziło pielgrzymkę na Jasną Górę w imieniu miasta prosząc o ocalenie przed szalejącą epidemią. Do dziś w częstochowskim Sanktuarium przechowywana jest srebrna tablica - wotum mieszkańców Warszawy, złożone z prośbą o oddalenie zarazy.

Bractwo organizowało i odbywało pielgrzymki aż do połowy XX wieku, nawet w czasach zaborów. W 1792 r. wojska zaborcze na odcinku trasy z Woli Mokrzeskiej do Krasic wymordowali wszystkich uczestników pielgrzymki. Pątnicy do dziś w trakcie wędrówki zatrzymują się przy ich zbiorowej mogile.

W 1963 r. władze nie zgodziły się na wyruszenie warszawskich grup, motywując swoją decyzję epidemią ospy, na niektórych obszarach Polski. Mimo to do Częstochowy wyruszyła ,,nielegalna pielgrzymka", którą na Jasnej Górze przywitał Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński.

Historia pątniczego szlaku ze stolicy na Jasną Górę sięga początków XVIII w. Członkowie istniejącego przy kościele Świętego Ducha Bractwa Pana Jezusa Pięciorańskiego złożyli ślubowanie, że jeśli ustanie szalejąca zaraza odbędą - w imieniu mieszkańców Warszawy - pieszą pielgrzymkę na Jasną Górę. Według źródeł ową historyczną pielgrzymkę, już z tablicą wotywną, podjęło 20 mężczyzn pod kierunkiem kuratora Bractwa Antoniego Gromadzkiego. 2 lipca 1711 r. złożyli oni na Jasnej Górze srebrne wotum przedstawiające na najwyższym planie postać Duch Świętego, pod Nim wizerunek Madonny Jasnogórskiej, niżej postacie św. Pawła Eremity św. Stanisława Szczepanowskiego, Stanisława z Oporowa, Józefa, Walentego, Aniołów Stróżów, Katarzyny, Barbary i Rozalii. Pod spodem wkomponowano makietę kościoła Świętego Ducha, pod nią modlących się wiernych, a obok leżące zwłoki zadżumionych mieszczan. Ramkę napisów wieńczy u góry herb Arcybractwa: serce, dwie przebite dłonie i dwie stopy, u dołu jako herb Warszawy: leżąca Syrena z mieczem. Tablicę otacza rama, na której wygrawerowano słowa modlitwy: Sub Tuum presidium. Wotum to przechowywane jest w Muzeum 600-lecia.

Pierwsza warszawska pielgrzymka piesza wyruszyła na Jasną Górę w 1711 r. i była aktem wdzięczności oraz wypełnieniem złożonego ślubowania. Od tej pamiętnej daty Bractwo Pięciorańskie przyjęło na siebie obowiązek organizowania i odbywania pielgrzymki. Funkcję tę pełniło Bractwo aż do połowy XX w. Najstarsza notatka dotycząca ilości pielgrzymów wykazuje liczbę 250 osób i pochodzi z 1823 r. Jednym z najtragiczniejszych i jednocześnie najdawniejszych wydarzeń, żywo tkwiących w świadomości pątników, jest wymordowanie całej pielgrzymki wraz z księdzem w 1792 r. przez wojska zaborcze. Każdego roku w ósmym dniu zdążania na Jasną Górę, w odległości 10 km od św. Anny pod Przyrowem w kierunku Mstowa, pielgrzymi zatrzymują się na modlitwę przy tzw. „Grobach Pątniczych".

Nawet Powstanie Warszawskie nie przerwało tradycji pielgrzymowania. We wszystkich wypowiedziach i przekazach dotyczących tamtego okresu można zaobserwować pewną prawidłowość. Uczestnicy tych pielgrzymek posiadali głęboką świadomość kontynuowania istniejącej od dawna tradycji, poczuwali się do obowiązku podtrzymywania jej mimo niebezpieczeństw, jakie istniały w tamtych czasach. W pisemnym oświadczeniu p. Irena J. zdążająca na Jasną Górę w 1944 r. stwierdza: "Szłam tą samą trasą i od ludzi po drodze dowiadywałam się, że pielgrzymka idzie do Częstochowy, lecz w małych grupkach, po kilka osób". Kobieta ta do 1974 r. uczestniczyła w pielgrzymce 50 razy. Cennym świadectwem są także wypowiedzi Stanisława Żaboklickiego, który przejął kierownictwo pielgrzymki od 1940 r., a od 1930 r. aż do ostatnich lat brał w tych pielgrzymkach udział. Szedł on także w latach 1940-1943. Według jego relacji podczas okupacji pielgrzymka zawsze wychodziła z kościoła paulińskiego Świętego Ducha i każdorazowo liczyła ok. 60-80 osób.

W czasach komunistycznych pielgrzymka była okazją do manifestacji wiary, przywiązania do Kościoła i narodowych tradycji związanych z Jasną Górą, wyrażała miłość do Kościoła i Ojczyzny. Np. w 1982 r. w proteście wobec trwającego stanu wojennego, uczestnicy pielgrzymki wkraczali na ulice Częstochowy w milczeniu (niektóre grupy odmawiały różaniec). Po zniesieniu stanu wojennego – miesiąc po wizycie papieskiej – na Jasną Górę przybyła rekordowa ilość 53 tys. pątników, z czego połowę stanowiła młodzież.