Warszawa: debata o "Amoris laetitia"

W Warszawie odbyła się debata o adhortacji posynodalnej papieża Franciszka „Radość miłości”, zorganizowana przez portal Areopag21.pl. Jej uczestnikami byli też red. Sebastian Duda z „Więzi” i Tomasz Terlikowski z TV Republika.

Sebastian Duda wskazał, że zaskoczeniem tego dokumentu była nie tylko długość tekstu, ale też język, który zrywa z pewnym stylem znanym z poprzednich dokumentów. – Może on budzić zdziwienie i być postrzegany jako przełom w teologii katolickiej – zauważył.

Tomasz Terlikowski podkreślił, że mimo zastrzeżeń, jakie w dużej mierze wywołuje wywołuje ósmy rozdział adhortacji, który papież kieruje do osób żyjących w związkach niesakramentalnych, warto ją czytać i rozważać. Publicysta „Frondy” podkreślił rewolucyjne znaczenie dwóch fragmentów, spośród których jeden wskazuje, że rodzina może stać się wzorcem dla kapłanów i osób konsekrowanych oraz drugi doceniający wartość kobiety, jako tej, która uczestniczy w dziele stworzenia. – O ile nie są to nowe myśli, to są one sformułowane w doskonały, przemawiający do ludzi sposób – powiedział.

Prelegenci odnieśli się również do dyskusji, jakie towarzyszą ósmemu rozdziałowi dokumentu, a dokładnie niejasnościom związanym z możliwością dopuszczenia do Komunii świętej osób żyjących w związkach niesakramentalnych. Sebastian Duda z „Więzi” ocenił, że niejednoznaczności dotyczące kwestii moralnych w adhortacji mogą być rozumiane, jako samowycofywanie się Magisterium Kościoła. – Zmiana wydaje się radykalna, ponieważ mamy tu do czynienia z przyzwoleniem na potępiany dotąd w teologii sytuacjonizm moralny, który ocenia nie sam uczynek, a też jego intencje i przyczyny – powiedział publicysta „Więzi”.

Tomasz Terlikowski wskazał, że wraz z nową adhortacją abdykowało Magisterium. – Zostało ono zrzucone na spowiedników i kierowników duchowych. Teraz trudno będzie tworzyć jakiekolwiek wymagania duchowe – ocenił teolog. Podkreślił, że kwestie podjęte w ósmym rozdziale papieskiego dokumentu trudno pogodzić z treścią encykliki Veritatis splendor. Dyrektor TV Republika powiedział, że dyskusja o możliwości dopuszczenia do Komunii osób żyjących w związkach nieregularnych, zamknięta wyraźnym postanowieniem Jana Pawła II z 1993 r., teraz, przez adhortację Franciszka, została na nowo otwarta. – Adhortacja Familiaris consortio jest tu cytowana w dużej mierze po to, aby ją zanegować. To zerwanie z teologią moralną Jana Pawła II – powiedział Terlikowski.

Ks. prof. Skrzypczak przypomniał postulat Jana Pawła II: „Przyszłość świata i Kościoła przejdzie przez rodzinę” i zauważył, że to właśnie na poziomie rodziny stoczona zostanie batalia o człowieczeństwo.

Podkreślił, że w papieskim uznaniu sytuacji nieregularnych, które kiedyś jednoznacznie oceniane były jako cudzołóstwo i dostrzeżeniu w nich „konstruktywnych elementów”, mamy do czynienia z rozejściem się doktryny w jej istotnym i delikatnym miejscu. – Nastąpiło zepchnięcie związku sakramentalnego kobiety i mężczyzny w sferę ideału. Małżeństwo staje się ideałem, do którego powinniśmy dążyć – powiedział teolog Papieskiego Wydziału Teologicznego.

Duchowny spostrzegł, że papież nie czuje się kompetentnym teologiem i dlatego w wielu miejscach dokumentu jakby zasłania się wypowiedziami Ojców Synodalnych. Podkreślił, że dużym uznaniem Franciszek darzy myśl teologiczną kard. Waltera Kaspera.

Red. Sebastian Duda ocenił, że nową adhortację warto czytać wraz z ostatnią książką kard. Kaspera poświęconą Bożemu miłosierdziu. Kardynał mówi w niej o Bożym planie. To on zwraca się w kierunku filozofii augustiańskiej, czy filozofii św. Justyna. Jak zauważył ks. Skrzypczak, kard. Kasper w swojej książce, a papież w adhortacji wydają się czerpać z dialektyki Hegla, w której trudno ocenić dany problem jednoznacznie, gdyż wszystko jest w ciągłym rozwoju i drodze.

– Sobór Watykański II w odniesieniu do kwestii dialogu z innymi religiami sięgnął do myśli św. Justyna o rozsianych w innych Kościołach i religiach ziaren prawd wiary. Ta sama myśl w została teraz odniesiona do sytuacji życia moralnego. A więc zauważono, że Bóg działa też w tych sytuacjach, które dotąd uznawano za śmiertelne – mówił ks. Skrzypczak.

Jednak zdaniem Tomasza Terlikowskiego Magisterium Kościoła wciąż nie rozstrzyga jednoznacznie czy osoby żyjące w sytuacji nieregularnej mogą być zbawione przez ziarna prawdy, czy pomimo ich. – To cecha całego dokumentu Franciszka, w którym ciągle zauważa się niejasność, co jest tezą papieża, a co jest jego interpretacją, z czym się on zgadza, a z czym nie – powiedział publicysta „Frondy”.

– Papież chce zaproponować każdemu człowiekowi, aby wkroczył na drogę kroczenia ku Chrystusowi – ocenił ks. prof. Skrzypczak.

Tomasz Terlikowski zauważył, że już kard. Gerhard Müller przypomniał, że konkretną myśl papieża trzeba czytać w kontekście całego nauczania Kościoła. – Wyzwaniem dla duszpasterzy: spowiedników i kierowników duchownych będzie zmierzenie się w rozdmuchanymi oczekiwaniami społecznymi względem akceptacji związków niesakramentalnych – spointował prelegent.

W spotkaniu zorganizowanym z okazji pięciolecia istnienia portalu Areopag21.pl wzięli udział ks. prof. Robert Skrzypczak, teolog z Papieskiego Wydziału Teologicznego w Warszawie, dr Sebastian Duda, teolog, publicysta miesięcznika WIĘŹ oraz dr Tomasz Terlikowski, teolog, dyrektor TV Republika. Debatę, której przyświecało hasło: „Radość miłości – co papież Franciszek mówi w adhortacji o małżeństwie i rodzinie?” poprowadziła Ewa K. Czaczkowska.

Portal Areopag21.pl prowadzi Fundacja Areopag XXI, której prezesem jest Ewa K. Czaczkowska. Celem Fundacji jest m.in. promowanie otwartych, opartych na wysokich standardach merytorycznych i etycznych debat oraz wymiany myśli o wierze religijnej, religiach, o Kościele katolickim i innych Kościołach, o przemianach kulturowych i cywilizacyjnych. Fundacja nie reprezentuje żadnego środowiska w Kościele, nie jest też związana z żadnym środowiskiem politycznym czy biznesowym.