Stolica Apostolska 2020 - najważniejsze wydarzenia

SIERPIEŃ

Kongregacja Nauki Wiary stwierdziła, że chrzest udzielany z użyciem formuły „My ciebie chrzcimy, w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego” nie jest ważny i musi być powtórzony, gdyż prawidłowa formuła brzmi: "Ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego". Podkreśliła, że wszelkie zmiany formuły chrztu są sprzeczne z nauczaniem Kościoła, który stwierdza, że „gdy ktoś chrzci, sam Chrystus chrzci” i to On sam działa w udzielanym sakramencie. Przypomina jasne nauczanie Soboru Watykańskiego II: „nikomu innemu, choćby nawet był kapłanem, nie wolno na własną rękę niczego dodawać, ujmować ani zmieniać w liturgii”. Kapłan nie może działać w imieniu innych osób, jak tylko w imię Chrystusa, jako znak Jego obecności w udzielanym sakramencie. Inna formuła oznacza brak zrozumienia samej natury posługi kościelnej, która jest zawsze służbą Bogu i Jego ludowi, a nie sprawowaniem władzy, która dopuszcza się wręcz manipulowania tym, co zostało powierzone Kościołowi przez akt należący do Tradycji.

WRZESIEŃ

„Samaritanus bonus” – taki tytuł nosi list Kongregacji Nauki Wiary na temat leczenia osób w fazie krytycznej i terminalnej życia. Ponawia on zdecydowaną niezgodę Kościoła na różne formy eutanazji i wspomaganego samobójstwa, podkreśla moralny obowiązek unikania uporczywej terapii, konieczność karmienia i nawodnienia osób znajdujących się w stanie krytycznym lub terminalnym i zapewnienia im leczenia paliatywnego. Wyraźnie zaznacza, że stan wegetatywny czy też minimalnej świadomości u osób oddychających samodzielnie nie oznacza, że przestały być one osobami z całą właściwą im godnością. Podkreśla prawo pracowników służby zdrowia do sprzeciwu sumienia i odmowy udziału w eutanazji i wspomaganym samobójstwie. W kwestii udzielania sakramentów osobom, które zażądały eutanazji przypomina, że dla uzyskania rozgrzeszenia konieczna jest skrucha. Jeśli więc dana osoba trwa przy zamiarze eutanazji, nie może otrzymać rozgrzeszenia ani sakramentu chorych czy wiatyku. Jest to możliwe tylko wówczas, gdy pacjent zmieni swoją decyzję i wycofa się z listy oczekujących na eutanazję. W przypadku osoby, która utraciła świadomość, kapłan może udzielić sakramentów warunkowo. Wykluczona jest również obecność duchownego podczas eutanazji, gdyż mogłaby być ona rozumiana jako akt współudziału.

Papież ogłosił list apostolski „Scripturae Sacrae affectus” z okazji 1600. rocznicy śmierci św. Hieronima. Był on autorem tłumaczenia Pisma Świętego na język łaciński (tzw. Wulgaty). Łączył całkowite oddanie się Bogu i ascezę „z wytrwałym studiowaniem ukierunkowanym wyłącznie na coraz pełniejsze rozumienie tajemnicy Boga”. Franciszek zachęca do naśladowania tego doktora Kościoła w pełnym pasji pragnieniu „pełniejszego poznania Boga Objawienia”.

PAŹDZIERNIK

Ukazała się trzecia encyklika Franciszka „Fratelli tutti” o braterstwie i przyjaźni społecznej. „Bardzo pragnę, abyśmy w tym czasie, w którym przyszło nam żyć, uznając godność każdej osoby ludzkiej, byli w stanie na nowo ożywić wśród wszystkich światowe pragnienie braterstwa” – napisał autor. „Orędzie nowej encykliki społecznej papieża Franciszka brzmi: nikt nie ratuje się sam” – stwierdził dyrektor wydawniczy mediów watykańskich Andrea Tornielli. Według portalu Il Sismografo encyklika jest „wielką, szczegółową i pełną syntezą nauczania papieża Franciszka w ciągu siedmiu lat i siedmiu miesięcy jego pontyfikatu”. Stanowi „wademekum, w którym Franciszek prezentuje i wyjaśnia Franciszka”. W encyklice „nauczanie papieskie zostało przedstawione jako prawdziwie organiczny korpus”, który może być postrzegany jako „końcowy akord posługi Piotrowej Franciszka”.

Na kolejne dwa lata przedłużone zostało Tymczasowe Porozumienie między Stolicą Apostolską a Chińską Republiką Ludową, dotyczące nominacji biskupów. Treść podpisanej 22 września 2018 r. umowy pozostaje poufna, wiadomo jednak, że choć w procesie nominacji biorą udział władze chińskie, to ostateczna decyzja w tej sprawie należy do papieża. Porozumienie doprowadziło też do uznania przez niego biskupów wyświęconych wcześniej z nominacji władz, bez zgody papieskiej. Dzięki temu po raz pierwszy od 60 lat cały episkopat Chin pozostaje w łączności ze Stolicą Apostolską. Jednocześnie chińskie władze komunistyczne zaakceptowały od tamtej pory pięciu biskupów mianowanych w minionych latach przez papieża bez ich zgody. Natomiast w 2020 r. odbyły się święcenia czterech pierwszych biskupów mianowanych na mocy porozumienia. Nadal jednak komunistyczne władze prześladują te wspólnoty i osoby, które nie chcą się podporządkować ich polityce sinizacji religii.

LISTOPAD

Listem apostolskim „Authenticum charismatis” Franciszek wprowadził zmianę w Kodeksie Prawa Kanonicznego, na której mocy to Stolica Apostolska, a nie biskup diecezjalny, będzie erygować na danym terytorium instytuty życia konsekrowanego. Papież podkreślił, że akt kanonicznego powołania przez biskupa nowego instytutu wykracza poza sferę diecezji i czyni go znaczącym w szerszej perspektywie Kościoła powszechnego. Wskazał, że „jasnym znakiem autentyczności jakiegoś charyzmatu jest jego eklezjalność, jego zdolność do harmonijnego zintegrowania się w życiu świętego Ludu Bożego dla dobra wszystkich”. A każdy instytut, nawet jeśli zrodził się w kontekście Kościoła partykularnego, „jako dar dla Kościoła, nie jest czymś wyizolowanym czy marginalnym, ale najgłębiej do niego należy, znajduje się w samym sercu Kościoła jako element decydujący o jego misji”.

Papież postanowił, że fundusze Sekretariatu Stanu będą od tej pory zarządzane przez Administrację Dóbr Stolicy Apostolskiej. Działania te są kontynuacją linii wytyczonej przez byłego prefekta Sekretariatu ds. Gospodarki kard. George’a Pella i zmierzają do większej transparentności w zarządzaniu funduszami Stolicy Apostolskiej.

Sekretariat Stanu Stolicy Apostolskiej ogłosił długo oczekiwany raport w sprawie byłego amerykańskiego kardynała Theodore’a McCarricka. Z raportu wynika, że przez kilka dziesięcioleci McCarrick, który utrzymywał relacje homoseksualne z dorosłymi i molestował małoletnich, okłamywał i oszukiwał znaczną część amerykańskiego episkopatu, wielu świeckich katolików, w tym tych, którzy finansowali jego działalność, a także trzech amerykańskich prezydentów, z którymi współpracował. Okłamał i oszukał też św. Jana Pawła II, który mianował go arcybiskupem Waszyngtonu i kardynałem po tym, gdy w prywatnym liście do papieskiego sekretarza bp. Stanisława Dziwisza McCarrick zapewnił o swej niewinności. „…w ciągu siedemdziesięciu lat mojego życia nigdy nie miałem stosunków seksualnych z żadną osobą, mężczyzną czy kobietą, młodą czy starą, duchowną czy świecką, nigdy też nie wykorzystywałem innej osoby ani nie traktowałem jej bez szacunku” – napisał McCarrick. W 2019 r. papież Franciszek wydalił emerytowanego arcybiskupa Waszyngtonu z kapłaństwa.

Siódmy konsystorz Franciszka, połączony z nominacją 13 nowych kardynałów. Znalazło się wśród nich sześciu Włochów, w tym słynny (od 40 lat) kaznodzieja papieski o. Raniero Cantalamessa oraz 80-letni proboszcz jednej z rzymskich parafii Enrico Feroci. Po raz pierwszy kardynałów otrzymały Brunei i Rwanda. Obecnie Kolegium Kardynalskie liczy 229 członków z 86 państw. Co trzeci kardynał jest biskupem diecezjalnym, a niemal połowa z racji wieku lub stanu zdrowia przebywa już na emeryturze. 65 kardynałów pochodzi z nominacji św. Jana Pawła II, 69 - Benedykta XVI, a 95 - Franciszka. 128 spośród nich ma obecnie prawo do uczestnictwa w ewentualnym konklawe.

GRUDZIEŃ

Papieska Rada ds. Popierania Jedności Chrześcijan opublikowała dokument „Biskup i jedność chrześcijan: Vademecum ekumeniczne”. Zawiera on wskazówki pomocne do wspierania udziału diecezji katolickich w ruchu na rzecz jedności chrześcijan pod kierunkiem ich biskupów. Tekst dokumentu składa się z dwóch części, z których pierwsza poświęcona jest propagowaniu ekumenizmu, druga natomiast mówi o stosunkach międzychrześcijańskich. Każda sekcja dokumentu kończy się listą praktycznych zaleceń, które w prosty i bezpośredni sposób podsumowują zadania i inicjatywy, jakie można podjąć na szczeblu lokalnym i regionalnym. Franciszek wyraził nadzieję, że vademecum będzie dla biskupów „zachętą i przewodnikiem w wypełnianiu ich ekumenicznych obowiązków”.

Papież ogłosił Rok św. Józefa. Trwa on od 8 grudnia 2020 do 8 grudnia 2021 r. Na jego rozpoczęcie Franciszek ogłosił list apostolski „Patris corde” (Ojcowskim sercem), w którym przedstawił św. Józefa jako „orędownika, pomocnika i przewodnika w chwilach trudnych”, który „przypomina nam, że ci wszyscy, którzy są pozornie ukryci lub na «drugiej linii», mają wyjątkowy czynny udział w historii zbawienia”. Papież powołał się na powieść polskiego pisarza Jana Dobraczyńskiego „Cień Ojca”, która opowiada o życiu św. Józefa. „Przez sugestywny obraz cienia określił postać Józefa, który w stosunku do Jezusa jest cieniem Ojca Niebieskiego na ziemi: osłania Go, chroni, nie odstępuje od Niego, podążając Jego śladami. (…) Tak Józef sprawował ojcostwo przez całe swe życie” – pisze Franciszek, dodając, że „w pewnym sensie wszyscy jesteśmy zawsze w położeniu Józefa: jesteśmy cieniem jedynego Ojca Niebieskiego”.

Kongregacja ds. Edukacji Katolickiej wydała instrukcję o afiliacji instytutów studiów wyższych do wydziałów kościelnych. „Chodzi o kwestie bardzo konkretne, które dotyczą przede wszystkim wykładowców oraz tytułów naukowych, jakie powinni posiadać. Ponieważ instytuty filialne to w głównej mierze seminaria duchowne, normy wprowadzają pewne nowe rozróżnienia dotyczące kształcenia przyszłych kapłanów i zakonników” – wyjaśnił sekretarz Kongregacji abp Angelo Zani. Chodzi również o to, „aby instytuty współpracowały ze sobą na zasadzie «sieci» w dwóch aspektach: lepsza koordynacja studiów w ramach tej samej instytucji, a następnie podejście «interdyscyplinarne», to znaczy, aby poszczególne dyscypliny naukowe nie były proponowane w całkowitej separacji od siebie i fragmentarycznie, ale były ze sobą w dialogu”. Tworzenie „sieci” współpracy między instytutami jest także zaproszeniem do niemnożenia uczelni, zwłaszcza tam, gdzie istnieją już bardziej wyspecjalizowane jednostki. „Chcemy stawić czoła wyzwaniom współczesności, aby system studiów kościelnych podążał w kierunku nowego ducha misyjnego” – wskazał abp Zani.

„Powróćmy do marzeń. Droga do lepszej przyszłości” – taki tytuł nosi nowa książka papieża Franciszka, powstała na podstawie rozmów z jego brytyjskim biografem Austenem Ivereighem. Ojciec Święty zastanawia się w niej, jak przygotować przyszłość po pandemii koronawirusa i jaka może być w tym rola Kościoła. „Nie możemy wrócić do złudnego bezpieczeństwa struktur politycznych i ekonomicznych, które mieliśmy przed kryzysem – przekonuje papież. – Potrzebujemy gospodarki, która da wszystkim dostęp do owoców stworzenia, dostęp do podstawowych potrzeb życiowych: do ziemi, pracy i mieszkania. Potrzebujemy polityki, która integruje i prowadzi dialog z biednymi, wykluczonymi i bezbronnymi; która pozwala ludziom zabierać głos w sprawach mających wpływ na ich życie. Musimy zwolnić, dokonać bilansu i zaplanować lepsze sposoby wspólnego życia na tej ziemi”. Trzeba odejść od błędu polegającego na „uczynieniu z indywidualizmu zasady organizującej społeczeństwo”. „Jaka będzie nasza nowa zasada?” – pyta Ojciec Święty i proponuje braterstwo. Książka powstawała podczas kwarantanny, między czerwcem a sierpniem 2020 r.

Kongregacja Nauki Wiary wydała „Notę na temat moralnego korzystania z niektórych szczepionek przeciwko COVID-19”. Stwierdza w niej, że jest „moralnie dopuszczalne stosowanie szczepionek przeciw COVID-19, które wykorzystały linie komórkowe pozyskane z abortowanych płodów w swoich badaniach i procesie produkcyjnym”. W przypadku obecnej pandemii „można korzystać z wszystkich szczepionek uznanych za klinicznie bezpieczne i skuteczne z pełną świadomością, że odwołanie się do takich szczepionek nie oznacza formalnej współpracy przy aborcji, z której pochodzą komórki, z których zostały wyprodukowane”. Chodzi o szczepionki powstałe przy użyciu linii komórkowych pozyskanych w wyniku aborcji w latach 60. XX wieku. Jednocześnie Kongregacja wzywa do „produkowania, zatwierdzenia, dystrybucji i zaoferowania etycznie akceptowanych szczepionek, które nie rodzą problemów sumienia”, przypominając przy tym, że szczepienie nie jest obowiązkiem moralnym, dlatego musi być dobrowolne. Jednakże obowiązek dążenia do dobra wspólnego, „w przypadku braku innych środków powstrzymania lub nawet zapobieżenia epidemii, może zalecać szczepienia, szczególnie w celu ochrony najsłabszych i najbardziej narażonych”.

Papież zapowiedział rok poświęcony refleksji nad adhortacją apostolską „Amoris laetitia”, który będzie okazją do pogłębienia treści tego dokumentu sprzed pięciu lat „o miłości w rodzinie”. Rozpocznie się on w uroczystość św. Józefa 19 marca 2021 roku, a zakończy go X Światowe Spotkanie Rodzin w Rzymie w czerwcu 2022 roku.