Środa Popielcowa jak co roku rozpoczyna czterdziestodniowy okres Wielkiego Postu - przygotowania duchowego do świąt Zmartwychwstania Pańskiego. Tego dnia obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych i post ścisły.
Fot. pixabay.com/CCOZgodnie z kanonami 1251-1252 Kodeksu Prawa Kanonicznego w Środę Popielcową obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych i post ścisły.
Oznacza to, że można spożyć trzy posiłki w ciągu dnia, w tym tylko jeden do syta
- wyjaśnił w specjalnym komunikacie na Wielki Post rzecznik Konferencji Episkopatu Polski ks. Leszek Gęsiak SJ.
Wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych obowiązuje wiernych powyżej 14. roku życia, a post ścisły wiernych od 18. do 60. roku życia.
W Środę Popielcową nie ma natomiast obowiązku uczestniczenia w Eucharystii, chociaż dobrze jest zacząć czterdziestodniowy czas Wielkiego Postu od Mszy św. i obrzędu posypania głów popiołem na znak pokuty
– podkreślił rzecznik Episkopatu.
W tym roku ze względu na epidemię koronawirusa Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów opublikowała Notę dotyczącą posypywania w Środę Popielcową wiernym głów popiołem. Przewiduje ona modyfikację formy tego obrzędu w celu ograniczenia kontaktu kapłanów z wiernymi.
Księża po odmówieniu modlitwy błogosławieństwa popiołu i po pokropieniu go w milczeniu wodą święconą, z miejsca przewodniczenia wypowiadają jeden tylko raz do wszystkich formułę z Mszału Rzymskiego: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię" lub „Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz”. Następnie wiernym, którzy do nich podejdą, lub idąc do wiernych, już w milczeniu posypują im głowy popiołem.
Czytaj więcej: zmiany w obrzędzie posypania głów popiołem
- Orędzie Ojca Świętego na Wielki Post 2021
- Wielki Post 2021 - kościoły stacyjne w diecezjach warszawskich
Wielki Post zakończy się w Wielki Czwartek 1 kwietnia, kiedy to katolicy rozpoczną obchody Triduum Paschalnego Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa. Niedziela Wielkanocna przypada w tym roku 4 kwietnia.
W Środę Popielcową katolicy rozpoczynają czterdziestodniowy post. Liczba 40 stanowi w Piśmie Świętym wyraz pewnej dłuższej całości, czasu przeznaczonego na jakieś konkretne zadanie człowieka lub zbawcze działanie Boga.
W Wielkim Poście Kościół odczytuje i przeżywa nie tylko czterdzieści dni spędzonych przez Jezusa na pustyni na modlitwie i poście przed rozpoczęciem Jego publicznej misji, ale i trzy inne wielkie wydarzenia biblijne: czterdzieści dni powszechnego potopu, po których Bóg zawarł przymierze z Noem; czterdzieści lat pielgrzymowania Izraela po pustyni ku ziemi obiecanej; czterdzieści dni przebywania Mojżesza na Górze Synaj, gdzie otrzymał on od Jahwe Tablice Prawa.
Okresy i dni pokuty są w Kościele katolickim specjalnym czasem ćwiczeń duchowych, liturgii pokutnej, pielgrzymek o charakterze pokutnym, dobrowolnych wyrzeczeń, jak post i jałmużna, braterskiego dzielenia się z innymi, m.in. poprzez inicjowanie dzieł charytatywnych i misyjnych. Z liturgii znika radosne „Alleluja” i „Chwała na wysokości Bogu”, a kolorem szat liturgicznych staje się fiolet.
Istotą pozostaje przygotowanie wspólnoty wiernych do największego święta chrześcijan, jakim jest Wielkanoc.
Wielki Post jest także okresem przygotowania katechumenów do chrztu. Każda niedziela wprowadzała w kolejne tajemnice wiary, a na Wielkanoc podczas Wigilii Paschalnej udzielany jest sam chrzest.
W pierwszych wiekach chrześcijaństwa przygotowanie do świąt Zmartwychwstania trwało tylko czterdzieści godzin. W późniejszym czasie przygotowania zabierały cały tydzień, aż wreszcie ok. V w. czas ten wydłużył się. Po raz pierwszy o poście trwającym czterdzieści dni wspomina św. Atanazy z Aleksandrii w liście pasterskim z okazji Wielkanocy z 334 r.
Tradycyjnemu obrzędowi posypania głów popiołem towarzyszą w Środę Popielcową słowa: „Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz” albo „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”.
Sam zwyczaj posypywania głów popiołem na znak żałoby i pokuty znany jest w wielu kulturach i tradycjach. Znajdujemy go zarówno w starożytnym Egipcie i Grecji, jak i u plemion indiańskich oraz oczywiście na kartach Biblii, np. w Księdze Jonasza czy Joela.
Liturgiczna adaptacja tego zwyczaju pojawia się jednak dopiero w VIII w. Pierwsze świadectwa o święceniu popiołu pochodzą z X w. W następnym wieku papież Urban II wprowadził ten zwyczaj jako obowiązujący w całym Kościele. Z tego też czasu pochodzi zwyczaj, że popiół do posypywania głów wiernych pochodził z palm poświęconych w Niedzielę Palmową poprzedzającego roku.
W Środę Popielcową wierni nie mają obowiązku uczestnictwa we Mszy świętej. Kościół zaleca jednak udział w liturgii, ze względu na pokutny charakter dnia rozpoczynającego Wielki Post.
Czytaj także:
- Powstanie z popiołów
- DW-P: Środa Popielcowa - posługa biskupów (transmisja)
- Przewodniczący KEP zaapelował o pogłębienie życia duchowego w Wielkim Poście
- Bp Miziński: Wielki Post to czas odkrywania kruchości ludzkiego życia i miłości Boga
Dziś (17 lutego) rozpoczynają się ważne akcje modlitewne: